آیا زن از زمین کشاورزی شوهر ارث می برد؟
از جمله آنکه ارث زن از زمین، یا ارث زن از زمین و باغ به چه‌صورت است؟ اگر به این سوالات کمی دقت‌کنیم درمی‌یابیم که همه آنها پرسش درخصوص یک موضوع هستند. و جواب آنها این است که زن از عرصه‌واعیان ارثمیبرد. ابتدا لازم‌است درخصوص اموال غیرمنقول کمی صحبت‌کنیم. البته توضیح درخصوص اموال غیرمنقول به‌صورت کامل در مقاله بیان‌شده‌است. به‌موجب ماده12 از ” مال غیرمنقول آن است که از محلی به محل دیگر نتوان نقل‌نمود اعم‌از اینکه استقرار آن ذاتی باشد یا به‌واسطه عمل انسان به‌نحوی‌که نقل آن مستلزم خرابی یا نقص خود مال یا آن محل شود.” پس می‌توان گفت مصداق بارز و واقعی این نوع اموال زمین و ملک است.
سهم ارث زن از عرصه‌واعیان چقدراست؟
وقتی صحبت از زمین می‌کنیم منظور هرآنچه هست که به آن بتوان عنوان زمین داد. به‌عبارتی‌دیگر در تعیین اموال غیرمنقول به‌دنبال کاربری زمین مورد نظر نیستیم. گاهی ممکن‌است این زمین، زمین کشاورزی باشد، گاهی باغ و درمواردی هم زمین بایر باشد.
پس اینکه وصف یا کاربری زمین چه‌باشد اهمیتی‌ندارد و آن‌را از عنوان غیرمنقول خارج‌نمی‌کند و حتی وارد نیز نمی‌کند. مانند اینکه بگوییم زمین کشاورزی مال غیرمنقول است و باغ مال غیرمنقول نیست. درهیچکدام از این حالات همانگونه که گفته‌شد، کاربری و وصف زمین دارای اهمیت نمی‌باشد. پس با این توضیحات مشخص‌می‌گردد که زن درصورت وجود اموال برای شوهر متوفی خود، از وی ارثمیبرد.
پرسش و پاسخ ارث زن از عرصه‌واعیان
اگر در مورد ارث زن از زمین و خانه سوالی دارید ، میتونید از طریق این قسمت سوال خودتون رو مطرح کنید و جواب کارشناسی توسط وکیل پایه یک دادگستری متخصص ارث دریافت کنید.
همانطورکه در مقاله مفصل توضیح‌داده‌شده‌است، زن و مردی از یکدیگر ارث‌می‌برند که ازدواج آنها ناشی از عقد دائمی باشد و نه ازدواج موقت یا صیغه. پس چنانچه زن و مرد با یکدیگر صیغه باشند حتی اگر شرط ارث‌بردن، در ضمن عقد لحاظ‌گردد آن شرط باطل و بلااثر است.
در این رابطه ماده940 از قانون مدنی می‌گوید “زوجینی که زوجیت آنها دائمی باشد و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث‌می‌برند.” حال باتوجه به این مقدمات بایدگفت درست‌است که زن از اموال شوهر خود ارثمیبرد اما این موضوع یک استثنا دارد که در اموال غیرمنقول وجود دارد.
براین اساس ماده946 قانون مدنی می‌گوید : “زوج از تمام اموال زوجه ارثمیبرد و زوجه درصورت فرزندداربودن زوج، یک‌هشتم از عین اموال منقول و یک‌هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه‌واعیان ارثمیبرد و درصورتی‌که زوج هیچ فرزندی نداشته‌باشد سهم زوجه یک‌چهارم از کلیه اموال به‌ترتیب فوق می‌باشد.”
تعیین میزان ارث زن از زمین کشاورزی
وکیل ارث زن از عرصنویسنده ضمن معرفی مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی دربارهی ارث بری زنان از تمام اموال شوهر و این که در صورتی که زن تنها وراثِ شوهر باشد تمامی اموالِ او را به ارث میبرد؛ با استناد به برخی نظرات و دیدگاهها در این زمینه به دفاع از اینِ مصوبه پرداخته است نمایندگان مجلس ششم با اصلاح مواد 924 و 949 قانون مدنی و حذف مواد 947 و 941 همین قانون تصویب کردند که زوج یا زوجه از تمام اموال یکدیگر اعم از منقول و یا غیر منقول ارث خواهند برد و در صورتی که هر کدام از زوجین فوت کنند و هیچ وارث دیگری نباشد، تمام اموال متوفی به همسر وی میرسد.» ماجرای اصلاح و تصویب مصوبات جدید در مجلس از حدود 9 ماه پیش آغاز شد.که ادامه ماجرا را در این نوشتارپی می گیریم.
نویسنده ضمن معرفی مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی دربارهی ارث بری زنان از تمام اموال شوهر و این که در صورتی که زن تنها وراثِ شوهر باشد تمامی اموالِ او را به ارث میبرد؛ با استناد به برخی نظرات و دیدگاهها در این زمینه به دفاع از اینِ مصوبه پرداخته است نمایندگان مجلس ششم با اصلاح مواد 924 و 949 قانون مدنی و حذف مواد 947 و 941 همین قانون تصویب کردند که زوج یا زوجه از تمام اموال یکدیگر اعم از منقول و یا غیر منقول ارث خواهند برد و در صورتی که هر کدام از زوجین فوت کنند و هیچ وارث دیگری نباشد، تمام اموال متوفی به همسر وی میرسد.» ماجرای اصلاح و تصویب مصوبات جدید در مجلس از حدود 9 ماه پیش آغاز شد.
15 نماینده مجلس که در شهریور سال 82، طرح اصلاح موادی از قانون مدنی را امضا کردند، صفحه اول طرح خود را به ذکر دلایل ارائه این طرح اختصاص دادند: «قرآن کریم در خصوص سهمالارث زوجین در آیه 12 سوره نساء میفرماید: «اگر زنانتان فرزندی نداشت پس از انجام وصیتی که کردهاند و پس از پرداخت دین آنها، نصف میراث آنان مال شما هست و اگر فرزندی داشتند یک چهارم آن و اگر شما را فرزندی نبود پس از انجام وصیتی که کردهاید و پس از پرداخت وام هایتان یک چهارم میراثتان از آن زنانتان است و اگر دارای فرزندی بودید یک هشتم آن…».
آنها که طرح اصلاح موادی از قانون مدنی در زمینه ارث زنان را تنظیم و به مجلس ارائه کرده و برای تصویب یک فوریت آن تلاش میکردند، میگفتند: «توجه به عبارت دقیق آیه فوق مشخص میسازد که زن از تمام ثروتی که از شوهرش باقی مانده است، ارث میبرد و وراثت او از ماترک مقید به هیچ قید و شرطی نیست، همانطور که وراثت شوهر از زن هم قید و شرطی ندارد. قانون مدنی ایران در مورد سهم الارث زواج از نص صریح قرآن کریم تبعیت کرده است ولی در مورد سهم الارث زوجه اعلام داشته که زن از زمین ارث نمیبرد.
به این ترتیب بدون هیچ گونه مجوز عقلی و شرعی، تبعیض بر زنان رفته و این قشر از حقوق حقه خود محروم شدهاند.» بر اساس ماده 946 قانون مدنی که مورد اصلاح نمایندگان قرار گرفت اگر مردی تنها مالک زمین باشد، حتی اگر این مقدار بالغ بر چندین هکتار شود و چیز دیگری از او به عنوان ماترک باقی نماند، زن هیچ سهمی از اموال شوهر نخواهد برد.
این وضعیت نابرابر میان مردان و زنان در موضوع ارث در دیگر مواد قانون مدنی نیز وجود داشت. مرتضی احمدی وکیل دعاوی و حقوق دان می‌گوید: «طبق ماده 947 قانونی مدنی زوجه از قیمت ابنیه و اشجار ارث میبرد و نه از عین (خود) آنها در واقع قانون در این ماده مقرر داشته که با حذف ارزش معاملاتی زمین اموال مذکور در ابتدا فروخته شده و بعد از قیمت فروش آنها سهم الارث زن پرداخت شود.
بر اساس ماده 949 قانون مدنی نیز در صورت نبودن هیچ وارث دیگری غیر از زوجه، شوهر تمام ترکه زن متوفای خود را بر میبرد ولیکن زن فقط نصیب خود را خواهد برد و بقیه ترکه شوهر در حکم مال اشخاص بلاوارث و تابع ماده 866 خواهد بود که طبق آن تصمیمگیری در مورد اموال متوفای بلاصاحب با ولی امر خواهد بود».
نمایندگان پیشنهاد دهنده طرح معتقد بودند علاوه بر قید و شرطی که قانون مدنی بر نوع ارث زن و مرد گذاشته است، در مورد میزان آن هم در قانون به نحوی عمل شده که مردان بیش از آنچه در نص صریح قرآن به آن اشاره شده ارث میبرند و زنان کمتر از آنچه در قرآن پیش بینی شده است. دکتر مرتضی احمدی وکیل و حقوق دان در این باره می‌گوید: «در آیهای که مبنای طرح نمایندگان قرار گرفته، تصریح شده که در صورت بلاوارث بودن زن، مرد نیمی از اموال او را به ارث میبرد، در حالی که بر طبق ماده 949 قانون مدنی (قبل از اصلاح) زوج همه اموال زوجه بلاوارث خود را میبرد.
در مورد زنانی که در قرآن آمده در صورت بلا وارث بودن شوهر، زوجه یک چهارم اموال او را به ارث ببرد در ماده 949 آمده که زن فقط نصیب اموال خود را خواهد برد و بقیه ترکه در حکم اموال اشخاص بلاوارث است.» در واقع نمایندگانی که در مجلس به اصلاح موادی از قانون مدنی در مورد ارث رأی مثبت دادند، براین اعتقادند که در برابر حق مردان برای تصرف تمام ارث همسر متوفای بلاوارث خود، زنان نیز مالک تمام اموال همسر متوفای بلاوارث شوند.
یکی از نمایندگان مخالفِ این طرح می‌گوید: «طرح ارائه شده به مجلس بر اساس ادبیات فقهی و حقوقی تنظیم نشده و بر خلاف فتاوی مشهور فقها است.» اما موافقان میگویند: بر اساس نظر بعضی فقها زنان میتوانند از زمین نیز ارث ببرند، لذا اگر تا کنون بر اثر قانون به زنان ظلم شده و آنها از حقوق خود محروم شدهاند، باید از آنها رفع ظلم بشود.» یکی از موافقان طرح در باره ریشه یابی قانونی طرح می‌گوید: «در زمان شیخ مفید که همزمان با غیبت صغرای امام زمان (عج) بود، گفته میشد که اموال مرد با کیفیت یاد شده متعلق به امام معصوم است.
آیا زن از زمین ارث میبرد؟ در پاسخ باید گفت که زن از زمین ارث می برد فقط نکته ای که باید توجه داشت این است که زن از عین زمین متعلق به همسر متوفی خود ارث نمی برد و مطابق قانون جدید ارث، یک هشتم از قیمت زمین در صورتی که متوفی فرزند داشته باشد و یک چهارم از قیمت در صورتی که متوفی فرزند نداشته باشد، ارث می برد.