مزایای سبوس برنج

لازم به گفتن نیست که برنج، محبوب‌ترین وعده‌ی غذایی در بین ایرانیان است. سالانه بیش از 600 میلیون تن از این محصول در سرتاسر جهان برداشت می‌شود و جالب است بدانید بیشتر ارزش غذایی برنج در سبوس و جوانه‌‌ی آن نهفته است. سبوس برنج بین استار به دلیل دارا بودن آنتی اکسیدان‌ها، ویتامین E، و اسیدهای چرب ضروری، فواید سلامتی بسیاری دارد. سبوس برنج همچنین به عنوان یک منبع طبیعی از فیتواسترول‌ها، در کنترل قند خون، سلامت پروستات و متابولیسم کلسترول نقش مهمی را ایفا می‌نماید. ضمن اینکه جدیدا، محققان از نقش سبوس در و رژیم‌های لاغری صحبت می‌کنند. در حالی که سبوس فواید متعددی برای سلامتی دارد، برخی عوارض جانبی نیز با مصرف منظم آن همراه است که بستگی به متابولیسم شخص، نوع مصرف و دفعات مصرف آن دارد. در این مطلب هر چیزی که لازم است راجع به سبوس برنج، فواید، مضرات و نقش آن در لاغری بدانید را خدمت شما ارائه می‌کنیم. با ما همراه باشید.

سبوس برنج چیست؟

صد کیلوگرم برنج خام تقریباً 5 تا 10 کیلوگرم سبوس تولید می‌کند. سبوس برنج مخلوطی از مواد مغذی از جمله پروتئین، چربی، خاکستر و فیبر خام است. در بسیاری از موارد، سبوس حاوی بخش‌های کوچکی از پوست برنج است که باعث افزایش محتوای خاکستر سبوس می‌شود. ترکیب سبوس تا حد زیادی به فرآیند آسیاب بستگی دارد. در کارخانه‌های برنج‌سازی مدرن، چندین نوع سبوس تولید می‌شود: سبوس درشت (از مرحله اول سفیدسازی)، سبوس ریز (از مرحله دوم سفیدسازی) و پولیش (از مرحله پرداخت). پولیش شامل بخشی از آندوسپرم برنج است و اغلب به عنوان وعده غذایی شناخته می‌شود.

سبوس برنج ارزش غذایی بالایی دارد. علاوه بر پروتئین، منبع عالی ویتامین‌های B و E است و همچنین حاوی مقادیر کمی آنتی اکسیدان می‌باشد. سبوس حاوی 10 تا 23 درصد روغن سبوس است و طبیعت روغنی آن، سبوس را از دیرباز به عنوان یک خوراک عالی برای حیوانات تبدیل کرده است. روغن سبوس پس از تثبیت و استخراج، یک روغن گیاهی با کیفیت برای پخت و پز یا خوردن است.

استفاده‌ی متعارف از سبوس برنج به عنوان ماده تشکیل دهنده خوراک دام، به ویژه نشخوارکنندگان و طیور است. با این حال، در سال‌های اخیر، پیشرفت‌هایی در تکنیک‌های تثبیت ایجاد شده است که منجر به استفاده‌های جدیدی از سبوس و مشتقات آن، به ویژه روغن سبوس برای پخت و پز و موم برای محصولات آرایشی و بهداشتی شده است. البته متاسفانه در اکثر کشورهای در حال توسعه، سبوس به دلیل فقدان تکنیک‌های تثبیت مناسب مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

فرق شلتوک با سبوس برنج

محصولات جانبی اصلی برنج، شامل کاه برنج، پوسته‌ی برنج (شلتوک) و سبوس برنج است. کاه برنج هنگام برداشت محصول تولید می‌شود. کاه از آنچه پس از برداشت و کوبیدن دانه‌ها بر روی گیاه باقی می‌ماند، حاصل می‌شود. پوسته برنج (شلتوک) در مرحله اول آسیاب برنج، زمانی که برنج خام یا برنج شلتوک پوست کنده می‌شود، ایجاد می‌شود. سبوس برنج در مرحله دوم آسیاب، یعنی فرآیند سفید کردن یا پرداخت، زمانی که لایه سبوس از برنج جدا می‌شود، تولید می‌گردد.

در زمان برداشت، برنج یک پوست قهوه‌ای رنگ قرار دارد که بعد از برداشت توسط دستگاه‌های پوست کن از برنج جدا می‌شود که خواص خود را دارد. این پوسته‌ی اولیه شلتوک نام دارد و از آن برای مصارف گلخانه ای و پرورش طیور استفاده می‌شود. بعد از این مرحله یعنی بعد از جدا کردن شلتوک، یک لایه درونی دیگر قرار دارد که سبوس برنج نامیده می‌شود و توسط دستگاهی به نام سفید کن از برنج جدا می‌شود و پس از آن، برنج سفید به عنوان محصول اصلی روانه‌ی بازار می‌شود. سبوس برنج مخلوطی از مواد مغذی از جمله پروتئین، چربی، خاکستر و فیبر خام است.

بنابراین، شلتوک پوسته‌ی اولیه و سبوس پوسته‌ی ثانویه‌ی برنج هستند. شلتوک به جز دم‌نوش‌هایی از ان که در عطاری‌ها وجود دارد، مصرف غذایی زیادی برای انسان ندارد. سبوس که یکی از منابع اصلی غذای دام از گذشته تا به امروز بوده است، امروزه پس از اثبات خواص بسیار زیاد برای بدن انسان، راه خود را به سفره‌ی غذایی بشر باز کرده است.

خواص سبوس برنج کدامند؟

سبوس برنج کشف جدیدی نیست و متاسفانه اغلب به عنوان یک محصول زائد دور ریخته می‌شود و یا از آن به عنوان خوراک دام استفاده می‌شود. پوشش بیرونی برنج به نام سبوس شناخته می‌شود و معمولاً برای استخراج روغن از آن استفاده می‌شود. روغن سبوس به عنوان یکی از سالم‌ترین روغن‌ها برای سلامت انسان معرفی می‌شود. این روغن خوش طعم سرشار از چربی‌های خوب است، سلامت قلب و عروق را تقویت می‌کند و کلسترول را کاهش می‌دهد. کارشناسان همچنین بر اهمیت افزودن سبوس چند غله برنج گندم جو در روزانه تاکید کرده‌اند. سبوس به طور خاص برای افراد دیابتی، افراد مبتلا به و کلسترول بالا مفید است.

سبوس برنج منبع عالی فیبر است، بنابراین برای هضم غذا و مشکلات روده بسیار مفید است. کالری آن متراکم است و به شما کمک می‌کند برای مدت طولانی احساس سیری کنید. سبوس برنج برای افرادی که به کاهش وزن فکر می‌کنند، گزینه‌ای ایده آل است. مصرف آن نفخ و گاز معده را کنترل می‌کند. سبوس برنج سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان‌ها است. مصرف روزانه ممکن است به مبارزه با رادیکال‌های آزاد و تقویت ایمنی کمک کند. سبوس برنج به راحتی می‌تواند به رژیم غذایی روزانه شما اضافه شود. ساده‌ترین راه این است که آن را در غلات یا آرد روزانه خود بیفزایید و غذاهای لذیذی را بپزید که نویدبخش سلامتی شما باشند.

ارزش غذایی سبوس برنج چیست؟

سبوس معمولا به غلات یا اسموتی‌ها افزوده می‌شود. سبوس تثبیت شده، ماندگاری طولانی‌تری نسبت به سبوس تثبیت نشده دارد، زیرا تحت فرآیندی قرار می‌گیرد که باعث غیرفعال شدن آنزیم خاصی می‌شود که می‌تواند روغن سبوس برنج را تجزیه کرده و آن را فاسد نماید. تثبیت بر ارزش غذایی سبوس برنج تأثیر نمی‌گذارد. مصرف سبوس برنج تثبیت شده فواید زیادی برای سلامتی دارد، زیرا به عنوان یک منبع عالی از مواد مغذی ضروری عمل می‌کند.

فیبر

سبوس تثبیت شده را به عنوان منبع فیبر غذایی مصرف کنید. پیروی از یک رژیم غذایی غنی از فیبر به شما کمک می‌کند وزن سالمی داشته باشید و معده خود را برای مدت طولانی‌تری بعد از غذا سیر نگه دارید تا از پرخوری در روز بعد جلوگیری کنید. فیبر موجود در سبوس تثبیت شده، به کنترل سطح قند خون شما کمک می‌کند و مزایای سلامتی طولانی مدت از جمله کاهش خطر بیماری قلبی را ارائه می‌دهد. به گفته محققان، یک چهارم فنجان سبوس برنج تثبیت شده 6.2 گرم فیبر رژیمی را ارائه می‌دهد که 25 درصد از نیاز توصیه شده‌ی روزانه برای زنان و 16 درصد برای مردان است.

فیبر موجود در سبوس تثبیت شده، به کنترل سطح قند خون شما کمک می‌کند.

منگنز و فسفر

سبوس تثبیت شده به عنوان منبع خوبی از مواد معدنی ضروری است و مقدار زیادی منگنز و فسفر را برای شما فراهم می‌کند. شما برای داشتن استخوان‌های سالم به هر دو ماده معدنی نیاز دارید. فسفر به بافت معدنی استخوان کمک می‌کند که استخوان‌های شما را سفت‌تر کند، در حالی که منگنز به بدن کمک می‌کند تا کلاژن تولید کند که این ماده، استخوان‌ها را در برابر آسیب مقاوم می‌نماید. منگنز همچنین عملکرد مغز را تقویت می‌کند، در حالی که فسفر در ارتباطات سلولی نقش دارد. یک چهارم فنجان سبوس تثبیت شده حاوی 495 میلی‌گرم فسفر و 4.2 میلی‌گرم منگنز است که این مقدار، کل نیاز روزانه بدن به منگنز و 71 درصد از فسفر مورد نیاز روزانه را شامل می‌شود.

منیزیم و آهن

سبوس تثبیت شده را در رژیم غذایی خود بگنجانید تا دریافت منیزیم و آهن را افزایش دهید. یک چهارم فنجان سبوس تثبیت شده 5.5 میلی‌گرم آهن در اختیار شما قرار می‌دهد که این مقدار، 69 درصد از نیاز روزانه‌ی توصیه شده برای مردان و 31 درصد برای زنان است. هر یک چهارم فنجان سبوس برنج، همچنین حاوی 72 درصد از نیاز روزانه منیزیم برای زنان و 55 درصد برای مردان است. هر دو ماده معدنی با کمک به سلول‌های بدن برای تولید انرژی، متابولیسم شما را افزایش می‌دهند. منیزیم همچنین ارتباطات سلولی سالم را تقویت می‌کند، در حالی که آهن به تولید گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند که برای انتقال اکسیژن ضروری هستند.

ویتامین‌های B-5 و B-6

همچنین سبوس تثبیت شده، حاوی ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین‌های B-5 و B-6 است. ویتامین B-5 نقش مهمی در عملکرد مغز ایفا می‌کند و به بدن کمک می‌کند تا ملاتونین (هورمون مغزی که بر هوشیاری تأثیر می‌گذارد) و همچنین استیل کولین (یک ماده شیمیایی که در ارتباطات سلولی مغز استفاده می‌شود) بسازد. ویتامین B-6 نیز به ارتباطات اعصاب کمک می‌کند و در تولید گلبول‌های قرمز خون نقش دارد. هر یک چهارم فنجان سبوس تثبیت شده حاوی 2.2 میلی‌گرم اسید پانتوتنیک یا 44 درصد از مقدار توصیه شده‌ی روزانه برای بدن است. همچنین یک وعده از این ماده‌ی غذایی، 1.2 میلی‌گرم ویتامین B-6 یا 92 درصد از نیاز روزانه توصیه شده‌ی بدن یک انسان معمولی را تامین می‌کند.

سایر ترکیبات مغذی سبوس عبارتند از:

• مواد معدنی: سطوح قابل توجهی از منیزیم، پتاسیم، مس، کلسیم، آهن، روی، سیلیس، فسفر، سلنیوم
• ویتامین‌ها: سطوح قابل توجهی از تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، اسید پانتوتنیک، ویتامین B6، بیوتین، کولین، فولات، ویتامین E (توکوفرول)، لوتئین، زآگزانتین
• فیتوکمیکال‌ها: گاما اوریزانول، فیتواسترول‌ها، توکوترینول‌ها، اسید فرولیک، سیکلوآرتانول، سیکلوتنول، متیلن سیکلوآرتنول، کامپسترول، استیگماسترول، سیتوسترول، اسکالن، لسیتین (فسفاتیدیل کولین، کولین، کیوکسایول، هگزاپوئید، لیکسازیول، لیکساپوئید، لیکساپوئید، کولین و فسفاتیدیل اسید کولین، هگزازیول، فسفاتیدیل، هگزاپوئید، لیکسازیول، هگزاپوئید)
• اسیدهای چرب: اسید پالمیتیک، اسید استئاریک، اسید اولئیک، اسید لینولئیک، اسید آلفا لینولنیک (ALA) [امگا-3]
• آمینو اسیدها (بلوک‌های سازنده پروتئین): آلانین، آرژنین، آسپارتیک اسید، سیستین، دی متیل گلیسین، گلوتامیک اسید، گلیسین، هیستیدین، ایزولوسین، لوسین، لیزین، متیونین، فنیل آلانین، پرولین، سرین، ترئونین، تری متیل گلیسین، تریپتوفالن، گلیسین

سبوس تثبیت شده، حاوی ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین‌های B-5 و B-6 است.

طبع سبوس برنج چیست؟

از زمان‌های گذشته تا به امروز اختلاف نظر راجع به طبع سبوس برنج زیاد بوده است و برخی از متخصصان بر گرم بودن و برخی دیگر بر سرد بودن طبع آن تاکید دارند. اما محققان طب سنتی، امروزه بر این باورند که طبع این ماده‌ی غذایی نه سرد است و نه گرم، بلکه از طبعی معتدل برخوردار می‌باشد. خوراکی‌های که طبع آنها نه گرم است و نه سرد، برای همه‌‌ نوع افراد مناسبند.

طریقه مصرف سبوس برنج برای کاهش وزن

سبوس برنج را می‌توان به غذاهای دیگر یا به صورت پودر یا روغن اضافه کرد. برای لاغری، ساده‌ترین راه این است که سبوس را در غلات، ماست یا آرد روزانه‌ی خود اضافه کنید. برای پر شدن صورت می توانید از پودر جوانه گندم بیز برای چاقی صورت استفاده کنید و از اثرات آن حیرت زده شوید. تحقیقات فقط می‌گویند که مصرف سبوس به صورت روزانه، در طولانی مدت به لاغری شما کمک شایانی می‌کند که دلایل آن را هم قبلا خدمت شما عرض کردیم. شما همچنین می‌توانید به جای برنج سفید، فقط بخورید. ما در قسمت‌های قبل شواهدی را مورد بحث قرار دادیم که نشان می‌دهد چگونه برنج قهوه‌ای بسیار سالم‌تر از برنج سفید است. برنج قهوه‌ای برنجی است که سبوس از آن جداسازی نشده باشد.

مضرات مصرف سبوس برنج

اما اگر مشکل دستگاه گوارشی مانند زخم روده، چسبندگی، شرایطی که باعث تنگی یا انسداد دستگاه گوارش، هضم آهسته یا سایر اختلالات معده یا روده می‌شوند دارید، از سبوس برنج استفاده نکنید. فیبر موجود در سبوس می‌تواند دستگاه گوارش شما را مسدود کند. اگر در بلع غذا هم مشکل دارید، از سبوس با احتیاط استفاده کنید. سبوس برنج حاوی مقدار زیادی فیبر است و فیبر موجود در آن ممکن است باعث خفگی شود. فیبر همچنین می‌تواند میزان جذب دارو را کاهش دهد. مصرف سبوس همراه با دارویی که از طریق خوراکی مصرف می‌شود، می‌تواند اثربخشی داروی شما را کاهش دهد. برای جلوگیری از این تداخل، سبوس برنج را حداقل یک ساعت پس از داروهای خوراکی مصرف کنید.