نصب سرامیک با چسب بهتر است یا سیمان؟

نصب سرامیک با چسب به دلیل چسبندگی بالاتر مقاومت در برابر رطوبت و دما و سرعت اجرا اغلب گزینه بهتری نسبت به سیمان محسوب می‌شود اما انتخاب روش مناسب به نوع سرامیک محل نصب و شرایط پروژه بستگی دارد.

انتخاب روش صحیح برای نصب سرامیک یکی از تصمیمات مهم در پروژه‌های ساختمانی است که بر دوام زیبایی و کیفیت نهایی کار تأثیر مستقیم می‌گذارد. در گذشته استفاده از ملات سیمان روش رایج و اصلی برای نصب انواع کاشی و سرامیک بود اما با پیشرفت تکنولوژی و تولید مواد جدید چسب‌های کاشی و سرامیک به عنوان جایگزینی قدرتمند و کارآمد وارد بازار شده‌اند. این مواد نوین ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند که در بسیاری از موارد آن‌ها را به گزینه‌ای ارجح تبدیل می‌کند. در این مقاله به مقایسه دقیق دو روش نصب سرامیک با چسب و سیمان انواع مواد مورد نیاز مراحل اجرا و نکات کلیدی برای دستیابی به بهترین نتیجه خواهیم پرداخت.

مقایسه نصب سرامیک با چسب و سیمان

نصب سرامیک با استفاده از ملات سیمان روشی سنتی است که سال‌ها در صنعت ساختمان رایج بوده است. این روش شامل ترکیب سیمان ماسه و آب به نسبت‌های مشخص برای ایجاد یک بستر چسبنده است. ملات سیمانی معمولاً به ضخامت بیشتری نسبت به چسب نیاز دارد و فرآیند خشک شدن آن نیز زمان‌برتر است. این روش برای سطوح ناهموار و پروژه‌های بزرگ مقیاس می‌تواند مناسب باشد اما انعطاف‌پذیری کمتری دارد و در برابر تنش‌های سازه‌ای و حرارتی آسیب‌پذیرتر است.

در مقابل استفاده از چسب سرامیک روشی نوین‌تر است که مزایای قابل توجهی ارائه می‌دهد. چسب‌ها چه از نوع خمیری آماده و چه پودری که با آب ترکیب می‌شود چسبندگی بسیار بالاتری نسبت به ملات سیمان دارند. این ویژگی باعث می‌شود که سرامیک‌ها به طور محکم‌تری به سطح زیرین بچسبند و خطر لق شدن یا جدا شدن آن‌ها کاهش یابد. همچنین چسب‌ها انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و می‌توانند حرکت‌های جزئی بستر یا سازه را جذب کنند.

یکی از تفاوت‌های اصلی دیگر مقاومت در برابر شرایط محیطی است. ملات سیمان در برابر تغییرات دما و رطوبت حساسیت بیشتری نشان می‌دهد و ممکن است در اثر انقباض و انبساط یا نفوذ آب دچار ترک‌خوردگی و تضعیف شود. اما چسب‌های سرامیک به ویژه انواع پلیمری مقاومت بالاتری در برابر سرما گرما و رطوبت دارند و برای استفاده در محیط‌های مرطوب مانند حمام و آشپزخانه یا مناطق با نوسانات دمایی مناسب‌تر هستند. این مقاومت بالا عمر مفید نصب را افزایش می‌دهد.

علاوه بر این نصب با چسب سرعت اجرای بالاتری دارد و تمیزتر است. ضخامت لایه چسب مورد نیاز معمولاً کمتر از ملات است که می‌تواند در کاهش وزن کلی سازه نیز مؤثر باشد و زمان خشک شدن و آماده شدن برای بندکشی و استفاده از فضا کوتاه‌تر است. همچنین چسب‌ها برای نصب انواع مختلف سرامیک از جمله پرسلان‌های کم‌جذب مناسب‌تر هستند در حالی که ملات سنتی ممکن است برای این نوع سرامیک‌ها چسبندگی کافی را ایجاد نکند مگر اینکه با افزودنی‌های خاص اصلاح شود. با توجه به این تفاوت‌ها انتخاب بین چسب و سیمان به عواملی مانند نوع سرامیک شرایط محیطی بودجه و زمان پروژه بستگی دارد و باید با دقت انجام شود.

انواع چسب مناسب برای چسباندن سرامیک کف

برای چسباندن سرامیک کف انواع مختلفی از چسب وجود دارد که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. شناخت این انواع به شما کمک می‌کند تا بهترین چسب را متناسب با نیاز پروژه خود انتخاب کنید. دو نوع اصلی چسب سرامیک که به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل چسب‌های خمیری و چسب‌های پودری هستند. انتخاب نوع چسب مناسب به عواملی مانند نوع سرامیک (معمولی یا پرسلان) محل نصب (کف یا دیوار داخلی یا خارجی خشک یا مرطوب) و شرایط زیرسازی بستگی دارد.

خمیری

چسب‌های سرامیک خمیری از جمله مواد آماده مصرف هستند که به طور مستقیم و بدون نیاز به ترکیب با آب یا افزودنی دیگر قابل استفاده‌اند. این چسب‌ها که معمولاً در سطل‌های پلاستیکی عرضه می‌شوند بافتی کرمی و چسبنده دارند و برای نصب انواع کاشی و سرامیک به خصوص در پروژه‌های داخلی و با مقیاس کوچک گزینه‌ای سریع و راحت محسوب می‌شوند. سهولت استفاده عدم نیاز به تجهیزات خاص برای ترکیب و تمیز بودن فرآیند اجرا از مزایای اصلی این نوع چسب است.

کاربرد چسب خمیری بیشتر برای نصب سرامیک روی سطوح صاف و جاذب مانند گچ سیمان لیسه‌ای یا حتی کاشی‌های قدیمی مناسب است. این چسب انعطاف‌پذیری خوبی دارد و می‌تواند تا حدی حرکت‌های جزئی سازه را تحمل کند. با این حال مقاومت آن در برابر رطوبت دائم و بارهای سنگین کمتر از چسب‌های پودری بر پایه سیمان است. همچنین همانطور که اشاره شد هزینه واحد آن معمولاً بالاتر از چسب پودری است و برای نصب پرسلان یا در محیط‌های خارجی کمتر توصیه می‌شود.

برای استفاده از چسب خمیری کافیست آن را با استفاده از یک ماله دندانه‌دار مناسب روی سطح یا پشت سرامیک اعمال کرده و سپس سرامیک را در جای خود قرار دهید. مهم است که درب سطل چسب پس از برداشتن مقدار مورد نیاز به خوبی بسته شود تا از خشک شدن آن جلوگیری شود. این نوع چسب برای کارهای ترمیمی کوچک یا نصب در فضاهایی که نیاز به سرعت و تمیزی کار بالاست انتخاب بسیار مناسبی است و زمان گیرش اولیه آن معمولاً کمی طولانی‌تر از چسب‌های پودری است.

پودری

چسب‌های سرامیک پودری بر پایه سیمان و افزودنی‌های پلیمری ساخته می‌شوند و قبل از استفاده باید با مقدار مناسبی آب ترکیب شوند تا به غلظت خمیری مناسب برسند. این نوع چسب به دلیل پایه سیمانی خود چسبندگی بسیار قوی‌تری ایجاد می‌کند و برای نصب انواع سرامیک به ویژه سرامیک‌های پرسلان که جذب آب پایینی دارند و همچنین سنگ‌های طبیعی گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود. چسب پودری برای نصب سرامیک در کف ساختمان نما و محیط‌های مرطوب مانند حمام و سرویس بهداشتی بسیار مناسب است و مقاومت بالایی در برابر شرایط محیطی دارد.

مزیت اصلی چسب پودری مقاومت و دوام بسیار بالای آن پس از خشک شدن است. این چسب در برابر رطوبت سرما گرما و بارهای وارده مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد و اتصال محکمی بین سرامیک و سطح زیرین ایجاد می‌کند. همچنین چسب‌های پودری معمولاً قیمت کمتری نسبت به چسب‌های خمیری دارند که آن‌ها را برای پروژه‌های بزرگ مقیاس مقرون به صرفه‌تر می‌کند. با این حال آماده‌سازی چسب پودری نیاز به دقت در نسبت ترکیب آب و پودر دارد تا از ایجاد حباب یا گلوله جلوگیری شود و نیاز به استفاده از همزن مکانیکی برای ترکیب مناسب دارد.

فرآیند ترکیب چسب پودری شامل ریختن پودر در آب (برخلاف اضافه کردن آب به پودر) و هم زدن با میکسر مکانیکی برای رسیدن به یک خمیر همگن و بدون گلوله است. پس از ترکیب چسب باید برای مدت کوتاهی (معمولاً چند دقیقه) استراحت کند تا افزودنی‌های پلیمری آن فعال شوند و سپس مجدداً هم زده و آماده استفاده می‌شود. زمان کاربری چسب پودری پس از ترکیب محدود است و باید در این مدت مصرف شود که این موضوع نیاز به برنامه‌ریزی دقیق در حین نصب دارد. انتخاب چسب پودری مناسب به ویژه برای پرسلان نیازمند توجه به استانداردهای فنی مانند C2TES1 یا C2TES2 است که نشان‌دهنده چسبندگی انعطاف‌پذیری و مقاومت آن است.

مراحل نصب سرامیک کف با چسب

نصب سرامیک کف با چسب یک فرآیند نسبتاً ساده اما نیازمند دقت است. رعایت مراحل صحیح نصب از آماده‌سازی چسب تا قرار دادن سرامیک‌ها نقش حیاتی در کیفیت نهایی و دوام کار دارد. این فرآیند شامل چند گام اصلی است که باید به ترتیب و با رعایت نکات فنی انجام شوند. پیش از شروع هر کاری اطمینان از تمیز و آماده بودن سطح زیرین (مطابق با مبحث زیرسازی) ضروری است. پس از آن می‌توان به سراغ مراحل آماده‌سازی و اعمال چسب رفت.

چسب را آماده کنید

اولین گام در نصب سرامیک کف با چسب آماده‌سازی چسب مورد استفاده است. اگر از چسب خمیری استفاده می‌کنید این مرحله بسیار ساده است؛ چسب به صورت آماده در سطل قرار دارد و می‌توانید مستقیماً از آن استفاده کنید. نیازی به هیچ‌گونه ترکیب یا افزودنی نیست. فقط درپوش سطل را باز کرده و چسب آماده مصرف است. این سهولت استفاده چسب‌های خمیری را برای کارهای کوچک و سریع ایده‌آل می‌سازد.

اما اگر از چسب پودری استفاده می‌کنید فرآیند آماده‌سازی کمی متفاوت است و نیاز به دقت بیشتری دارد. ابتدا باید مقدار مناسبی آب تمیز را در یک ظرف تمیز بریزید. سپس پودر چسب را به آرامی و در حین هم زدن (ترجیحاً با همزن مکانیکی) به آب اضافه کنید. نسبت آب به پودر بر روی بسته‌بندی محصول ذکر شده است و باید دقیقاً رعایت شود. هم زدن باید تا زمانی ادامه یابد که مخلوطی همگن بدون گلوله و با غلظت مناسب به دست آید. مخلوط نباید خیلی سفت یا خیلی شل باشد.

پس از ترکیب اولیه معمولاً توصیه می‌شود که مخلوط چسب را برای مدت کوتاهی حدود 5 تا 10 دقیقه به حال خود رها کنید. این زمان که به “زمان استراحت” معروف است به افزودنی‌های پلیمری موجود در چسب اجازه می‌دهد تا به طور کامل در آب حل شده و فعال شوند و خواص چسبندگی بهینه را فراهم کنند. پس از گذشت زمان استراحت چسب را برای یک بار دیگر به مدت کوتاهی هم بزنید. در این مرحله چسب آماده استفاده است و باید در مدت زمان کاربری مشخص شده روی بسته‌بندی (که معمولاً بین 20 تا 60 دقیقه است) مصرف شود تا از خشک شدن آن جلوگیری شود.

اعمال چسب

وقتی چسب آماده شد نوبت به اعمال آن روی سطح زیرین می‌رسد. برای این کار از یک ماله دندانه‌دار استفاده کنید. اندازه و شکل دندانه‌های ماله باید متناسب با اندازه سرامیک و نوع چسب باشد؛ معمولاً برای سرامیک‌های بزرگتر از ماله با دندانه‌های بزرگتر استفاده می‌شود تا لایه چسب ضخیم‌تری ایجاد شود و پوشش کامل‌تری حاصل گردد. چسب را با لبه صاف ماله روی سطح پخش کرده و سپس با لبه دندانه‌دار شیارهایی موازی و یکنواخت در چسب ایجاد کنید.

مهم است که چسب را روی مساحت بزرگی از کف به صورت همزمان اعمال نکنید چرا که ممکن است قبل از نصب سرامیک‌ها چسب شروع به خشک شدن کند و چسبندگی آن کاهش یابد. مساحتی را انتخاب کنید که بتوانید در مدت زمان کاربری چسب سرامیک‌های آن قسمت را نصب کنید. جهت شیارهای چسب باید در یک راستا باشد تا هوای محبوس زیر سرامیک به راحتی هنگام قرار دادن آن خارج شود و از ایجاد فضاهای خالی جلوگیری شود. این شیارها به توزیع یکنواخت چسب و افزایش چسبندگی کمک می‌کنند.

برای سرامیک‌های بزرگ و سنگین به خصوص سرامیک‌های پرسلان علاوه بر اعمال چسب روی سطح کف توصیه می‌شود که پشت خود سرامیک نیز یک لایه نازک چسب (با لبه صاف ماله یا ماله با دندانه‌های ریزتر) اعمال شود. این روش که به “بک باترینگ” (Back-buttering) معروف است اطمینان حاصل می‌کند که تمام سطح پشت سرامیک با چسب در تماس قرار گرفته و چسبندگی کامل و یکنواختی ایجاد شود. این کار از ایجاد فضاهای خالی زیر سرامیک که می‌تواند منجر به شکستگی شود جلوگیری می‌کند و برای نصب اصولی پرسلان در کف و نما بسیار حیاتی است.

نصب سرامیک روی کف

اکنون که چسب روی سطح اعمال شده و آماده است می‌توانید شروع به نصب سرامیک‌ها کنید. سرامیک را با دقت روی لایه چسب قرار دهید. بهتر است سرامیک را کمی با حرکت چرخشی یا لغزشی روی چسب فشار دهید تا چسب به طور کامل در شیارهای پشت سرامیک پخش شده و هوای محبوس خارج شود. سپس با فشار یکنواخت سرامیک را در جای خود محکم کنید و از تراز بودن آن نسبت به خطوط راهنما و سرامیک‌های مجاور اطمینان حاصل کنید.

برای اطمینان از تماس کامل پشت سرامیک با چسب و تراز بودن آن نسبت به سرامیک‌های مجاور از یک چکش لاستیکی استفاده کنید. به آرامی با چکش روی سطح سرامیک ضربه بزنید از مرکز به سمت لبه‌ها تا سرامیک به خوبی در بستر چسب بنشیند و چسب به طور کامل در زیر آن پخش شود. این کار به توزیع یکنواخت چسب و حذف هرگونه فضای خالی کمک می‌کند. با برداشتن یکی از سرامیک‌ها پس از نصب اولیه می‌توانید از پوشش کامل چسب در پشت آن (حداقل 80% برای فضاهای داخلی خشک و 95% برای فضاهای مرطوب یا خارجی) اطمینان حاصل کنید.

برای حفظ فاصله یکنواخت و منظم بین سرامیک‌ها از اسپیسر (فاصله‌گذار) استفاده کنید. اسپیسرها با اندازه‌های مختلفی موجود هستند که انتخاب آن‌ها به سلیقه شما نوع سرامیک و محل نصب بستگی دارد. اسپیسرها را در کناره‌های هر سرامیک قرار دهید تا فاصله بندکشی ثابت بماند. در حین نصب به طور مرتب تراز بودن سطح سرامیک‌ها و هم‌راستایی بندها را با استفاده از تراز و ریسمان چک کنید تا از نصب دقیق و منظم اطمینان حاصل شود. هرگونه خطا در این مرحله می‌تواند ظاهر نهایی کار و کیفیت بندکشی را تحت تاثیر قرار دهد. پس از نصب از راه رفتن روی سرامیک‌ها تا زمان گیرش اولیه چسب (معمولاً 24 ساعت) خودداری کنید.

زیرسازی مناسب برای نصب اصولی

زیرسازی مناسب یکی از حیاتی‌ترین مراحل در فرآیند نصب سرامیک است صرف نظر از اینکه از چسب استفاده می‌کنید یا ملات. کیفیت زیرسازی به طور مستقیم بر چسبندگی پایداری و دوام نصب نهایی تأثیر می‌گذارد. یک سطح زیرین نامناسب می‌تواند منجر به مشکلات متعددی از جمله جدا شدن سرامیک‌ها ترک‌خوردگی ناهمواری سطح و نفوذ رطوبت شود. بنابراین صرف زمان و دقت کافی در مرحله زیرسازی یک سرمایه‌گذاری ضروری برای اطمینان از موفقیت‌آمیز بودن پروژه نصب سرامیک است. زیرسازی شامل سه جنبه اصلی است: تمیزی سطح صاف و یکنواخت بودن سطح و مقابله با رطوبت.

تمیزی سطح

یکی از اولین و اساسی‌ترین قدم‌ها در زیرسازی تمیزکاری کامل سطح زیرین است. هرگونه آلودگی مانند گرد و غبار خاک چربی روغن رنگ‌های قدیمی یا باقی‌مانده‌های ملات و چسب قبلی می‌تواند به عنوان یک لایه جداکننده عمل کرده و مانع ایجاد اتصال فیزیکی و شیمیایی قوی بین چسب یا ملات و سطح شود. این آلودگی‌ها به طور چشمگیری چسبندگی را کاهش داده و خطر لق شدن یا جدا شدن سرامیک‌ها را در آینده افزایش می‌دهند. حتی مقادیر کمی گرد و غبار نیز می‌تواند تأثیر منفی بر چسبندگی داشته باشد.

برای تمیز کردن سطح ابتدا با استفاده از جارو یا جاروبرقی گرد و غبار و ذرات سست را به طور کامل جمع‌آوری کنید. سپس با استفاده از کاردک اسکراپر یا ابزارهای مکانیکی مناسب باقی‌مانده‌های سخت‌تر مانند ملات یا چسب خشک شده رنگ یا لکه‌های سیمانی را بتراشید و از سطح جدا کنید. در صورت وجود لکه‌های چربی روغن یا گریس از شوینده‌های قوی یا حلال‌های مخصوص استفاده کنید و سطح را به خوبی تمیز کنید. پس از استفاده از شوینده‌ها سطح را با آب تمیز بشویید تا هیچ اثری از مواد شوینده باقی نماند.

پس از شستشو اجازه دهید سطح کاملاً خشک شود. رطوبت باقی‌مانده می‌تواند بر عملکرد چسب یا ملات تأثیر بگذارد. سطح باید قبل از اعمال هرگونه پرایمر چسب یا ملات کاملاً خشک تمیز و عاری از هرگونه آلودگی باشد. تمیز بودن سطح زیرین نه تنها چسبندگی را بهبود می‌بخشد بلکه از مشکلات آتی مانند رشد قارچ و کپک در زیر سرامیک نیز جلوگیری می‌کند. این مرحله اگرچه ممکن است زمان‌بر به نظر برسد اما نقش محوری در موفقیت‌آمیز بودن نصب سرامیک دارد.

صاف و یکنواخت بودن سطح

پس از تمیزکاری اطمینان از صاف و یکنواخت بودن سطح زیرین قدم بعدی در زیرسازی اصولی است. ناهمواری‌ها پستی و بلندی‌ها شیب‌های نامناسب یا ترک‌های بزرگ روی سطح می‌تواند مشکلات جدی در فرآیند نصب سرامیک ایجاد کند و به طور مستقیم بر ظاهر نهایی و دوام نصب تأثیر بگذارد. اگر سطح صاف نباشد ضخامت لایه چسب یا ملات در قسمت‌های مختلف یکنواخت نخواهد بود که این موضوع منجر به نقاط ضعف در چسبندگی و احتمال شکستن سرامیک در نقاط مرتفع‌تر می‌شود.

برای بررسی صافی سطح می‌توانید از یک تراز بلند (حداقل 1 تا 2 متر) یا یک شمش فلزی صاف (شمشه) استفاده کنید و آن را روی نقاط مختلف سطح قرار دهید. هرگونه فاصله قابل توجه (بیش از چند میلی‌متر در هر متر) بین شمش و سطح نشان‌دهنده ناهمواری است که باید اصلاح شود. ترک‌های بزرگ شکاف‌ها و چاله‌ها باید با ملات ترمیمی مناسب پر شوند و پس از خشک شدن سطح آن‌ها صاف شود. برای صاف کردن کلی سطح به خصوص در کف می‌توان از ملات‌های خودتراز شونده (Self-leveling compounds) استفاده کرد.

ملات‌های خودتراز شونده موادی پودری هستند که با آب ترکیب شده و خمیری روان ایجاد می‌کنند که پس از ریختن روی سطح به صورت خودکار پخش شده و سطحی کاملاً صاف و افقی ایجاد می‌کنند. این روش برای آماده‌سازی سریع و مؤثر سطوح ناهموار قبل از نصب سرامیک با چسب بسیار مناسب است. صاف بودن سطح نه تنها نصب سرامیک را آسان‌تر می‌کند و به نصاب اجازه می‌دهد تا سرامیک‌ها را به سرعت و با دقت تراز کند بلکه باعث می‌شود که چسب یا ملات به طور یکنواخت در زیر سرامیک پخش شود و پوشش کامل (Full Coverage) حاصل شود. این پوشش کامل برای جلوگیری از ایجاد فضاهای خالی زیر سرامیک که نقاط ضعفی برای تحمل بار و ضربه هستند حیاتی است و از شکستگی‌های آتی جلوگیری می‌کند.

مقابله با رطوبت

رطوبت یکی از مخرب‌ترین عوامل برای نصب سرامیک به خصوص در کف و دیوارهای در تماس با زمین یا محیط‌های مرطوب است. وجود رطوبت در سطح زیرین یا نفوذ آن از طریق زمین دیوارها یا لوله‌کشی‌های معیوب می‌تواند به مرور زمان باعث تضعیف چسبندگی چسب یا ملات شده و منجر به جدا شدن لق شدن یا حتی شکستگی سرامیک‌ها شود. در محیط‌های مرطوب مانند حمام سرویس بهداشتی آشپزخانه یا زیرزمین‌ها مقابله با رطوبت در مرحله زیرسازی اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند و باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.

قبل از نصب سرامیک باید از خشک بودن کامل سطح اطمینان حاصل کرد. می‌توان با استفاده از رطوبت‌سنج‌های مخصوص میزان رطوبت سطح را اندازه‌گیری کرد و مطمئن شد که در محدوده مجاز برای نصب سرامیک قرار دارد. در صورت وجود رطوبت بیش از حد مجاز یا احتمال نفوذ رطوبت در آینده (مانند کف طبقه همکف روی خاک دیوارهای در تماس با زمین مرطوب یا مجاورت با لوله‌کشی آب) استفاده از عایق‌های رطوبتی ضروری است. این عایق‌ها یک سد نفوذناپذیر در برابر آب ایجاد می‌کنند.

این عایق‌ها می‌توانند شامل لایه‌های قیری ممبران‌های ضد رطوبت مایع یا ورقه‌ای پرایمرها و پوشش‌های آب‌بندی پلیمری باشند که روی سطح زیرین اعمال می‌شوند و تمام سطح و همچنین گوشه‌ها و محل اتصال دیوار به کف را می‌پوشانند. نصب سرامیک روی سطحی که به درستی در برابر رطوبت عایق‌بندی شده است عمر مفید نصب را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. عایق رطوبت نه تنها از آسیب دیدن چسب یا ملات جلوگیری می‌کند بلکه مانع از رشد قارچ و کپک در زیر سرامیک و همچنین جلوگیری از نفوذ آب به لایه‌های پایین‌تر و آسیب به ساختار ساختمان می‌شود. در محیط‌هایی مانند حمام اجرای صحیح عایق رطوبت قبل از نصب سرامیک یک الزام فنی است.

آشنایی با سرامیک پرسلان و تفاوت آن با سرامیک معمولی

سرامیک پرسلان (Porcelain Tile) نوع خاصی از کاشی سرامیک است که به دلیل ویژگی‌های فنی برتر خود به طور فزاینده‌ای در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع سرامیک در فرآیند تولید خود از مواد اولیه خاص‌تر و خالص‌تری مانند خاک رس ریزدانه فلدسپات و سیلیس استفاده می‌کند و در دماهای بسیار بالاتر (معمولاً بیش از 1200 درجه سانتی‌گراد) و تحت فشار بالا پخته می‌شود. این فرآیند تولید فشرده و با دمای بالا باعث می‌شود که بدنه سرامیک پرسلان بسیار متراکم‌تر سخت‌تر و غیرقابل نفوذتر از سرامیک‌های معمولی باشد.

تفاوت اصلی و کلیدی بین سرامیک پرسلان و سرامیک معمولی در میزان جذب آب آن‌هاست. طبق استانداردهای بین‌المللی (مانند ISO 13006) سرامیک پرسلان دارای نرخ جذب آب کمتر از 0.5 درصد است در حالی که سرامیک‌های معمولی جذب آبی بالاتر از 0.5 درصد (و معمولاً بسیار بیشتر گاهی تا 10 درصد یا بیشتر) دارند. این جذب آب بسیار پایین باعث می‌شود پرسلان در برابر رطوبت لکه رشد باکتری و یخ‌زدگی بسیار مقاوم باشد و برای استفاده در محیط‌های مرطوب فضای باز مناطق با نوسانات دمایی شدید و مکان‌هایی که بهداشت اهمیت دارد (مانند بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها) ایده‌آل باشد.

علاوه بر جذب آب سرامیک پرسلان مقاومت سایشی و خمشی بسیار بالاتری نسبت به سرامیک معمولی دارد. مقاومت سایشی بالا به این معنی است که پرسلان در برابر تردد و سایش ناشی از راه رفتن یا جابجایی اشیاء مقاوم‌تر است و کمتر دچار خط و خش می‌شود. مقاومت خمشی بالا نیز باعث می‌شود پرسلان کمتر مستعد شکستن در اثر بارهای وارده یا ضربه باشد. این ویژگی‌ها پرسلان را برای استفاده در مکان‌های پرتردد مانند فضاهای تجاری راهروها کف سالن‌های بزرگ و مناطق صنعتی سبک مناسب می‌سازد. سرامیک‌های معمولی معمولاً نرم‌تر و شکننده‌تر هستند و بیشتر برای پوشش دیوارها یا کف‌هایی با ترافیک کمتر استفاده می‌شوند.

از نظر ظاهری سرامیک‌های پرسلان اغلب در طرح‌ها و رنگ‌های بسیار متنوعی تولید می‌شوند و می‌توانند به طور دقیق ظاهر مواد طبیعی مانند سنگ چوب یا بتن را تقلید کنند. به دلیل تراکم بالا برش و نصب سرامیک پرسلان معمولاً دشوارتر از سرامیک معمولی است و نیاز به ابزارهای خاص مانند اره سرامیک بر آبی با تیغه الماسه مناسب دارد. همچنین به دلیل سطح بسیار متراکم و کم‌جذب آن نصب پرسلان نیازمند استفاده از مواد چسبنده مخصوص (چسب‌های پلیمری یا ملات‌های اصلاح شده) است تا چسبندگی کافی حاصل شود.

روش‌های نصب سرامیک پرسلان

نصب سرامیک پرسلان به دلیل ویژگی‌های خاص آن به ویژه جذب آب بسیار پایین و تراکم بالا نیازمند استفاده از روش‌ها و مصالح مناسب است. استفاده از مواد چسبنده استاندارد که برای سرامیک‌های معمولی طراحی شده‌اند ممکن است چسبندگی کافی را برای پرسلان فراهم نکند و منجر به جدا شدن تایل‌ها در آینده شود. دو روش اصلی برای نصب سرامیک پرسلان وجود دارد: نصب با ملات (اصلاح شده) و نصب با چسب کاشی (مخصوص پرسلان). انتخاب روش مناسب به عواملی مانند اندازه سرامیک شرایط زیرسازی محل نصب بودجه و زمان پروژه بستگی دارد.

نصب با ملات

نصب سرامیک پرسلان با استفاده از ملات یک روش سنتی است که هنوز هم به ویژه برای پروژه‌های بزرگ نصب در فضای باز یا زمانی که نیاز به تنظیم شیب و تراز کردن سطح ناهموار با ضخامت ملات بیشتر وجود دارد کاربرد دارد. با این حال به دلیل جذب آب بسیار پایین سرامیک پرسلان استفاده از ملات سیمانی معمولی که چسبندگی آن عمدتاً بر پایه جذب آب توسط تایل است برای نصب آن توصیه نمی‌شود و می‌تواند منجر به عدم چسبندگی کافی شود.

برای نصب پرسلان با ملات باید از ملات‌های اصلاح شده با افزودنی‌های پلیمری قوی یا چسب بتن به ملات سیمانی استفاده کرد. این افزودنی‌ها باعث افزایش قابل توجه چسبندگی ملات به سطح صاف و غیرقابل نفوذ پرسلان می‌شوند و اتصالی پایدار ایجاد می‌کنند. نسبت ترکیب مواد در این ملات‌های اصلاح شده باید دقیقاً طبق دستورالعمل سازنده افزودنی یا ملات آماده رعایت شود تا مقاومت و چسبندگی لازم حاصل شود. این روش نیاز به مهارت و تجربه بیشتری نسبت به نصب با چسب دارد.

فرآیند نصب با ملات شامل پخش کردن لایه نسبتاً ضخیمی از ملات اصلاح شده روی سطح زیرین و سپس قرار دادن سرامیک پرسلان روی آن است. نصاب باید سرامیک را در ملات فشار داده و با چکش لاستیکی ضربه بزند تا به خوبی در جای خود بنشیند و ملات به طور کامل پشت سرامیک را پوشش دهد. تراز کردن سرامیک‌ها در این روش نیاز به دقت و زمان بیشتری دارد و زمان خشک شدن ملات نیز نسبت به چسب طولانی‌تر است. استفاده از ملات برای پرسلان در فضاهای خارجی یا در معرض یخبندان نیازمند استفاده از ملات‌های کاملاً اصلاح شده و مقاوم در برابر سیکل‌های انجماد-ذوب است.

مزایای نصب با ملات

یکی از اصلی‌ترین مزایای نصب سرامیک پرسلان با ملات اصلاح شده به خصوص در مقایسه با چسب هزینه پایین‌تر مصالح در پروژه‌های بزرگ است. ملات سیمانی اصلاح شده به طور کلی ارزان‌تر از چسب‌های کاشی مخصوص پرسلان است و برای پوشش مساحت‌های وسیع می‌تواند صرفه اقتصادی قابل توجهی داشته باشد. این امر باعث می‌شود ملات برای پروژه‌های عمرانی بزرگ و ساختمان‌های با متراژ بالا همچنان گزینه‌ای جذاب باشد البته به شرط استفاده از افزودنی‌های مناسب.

مزیت دیگر نصب با ملات قابلیت استفاده از لایه‌های ضخیم‌تر ملات برای تراز کردن و اصلاح ناهمواری‌های قابل توجه در سطح زیرین است. اگر سطح کف یا دیوار دارای پستی و بلندی‌های زیادی باشد که با مواد خودتراز شونده قابل اصلاح نیست می‌توان با تنظیم ضخامت لایه ملات (گاه تا چند سانتی‌متر) سطح نهایی را کاملاً صاف و تراز کرد. این ویژگی در مواردی که زیرسازی اولیه دارای کیفیت پایینی است یا نیاز به ایجاد شیب برای تخلیه آب وجود دارد بسیار مفید واقع می‌شود.

همچنین در صورت استفاده از ملات اصلاح شده با افزودنی‌های مناسب و اجرای صحیح نصب با ملات می‌تواند مقاومت و استحکام بالایی در برابر بارهای سنگین و ترافیک بالا ارائه دهد. این روش یک روش سنتی و شناخته شده است که بسیاری از استادکاران با آن آشنایی و تجربه کافی دارند. این آشنایی می‌تواند در اجرای دقیق و صحیح کار مؤثر باشد به شرطی که دانش لازم در مورد اصلاح ملات برای پرسلان وجود داشته باشد.

معایب نصب با ملات

در کنار مزایا نصب سرامیک پرسلان با ملات معایبی نیز دارد که باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم‌ترین معایب سرعت پایین‌تر اجرا نسبت به نصب با چسب است. آماده‌سازی ملات پخش کردن آن در لایه ضخیم‌تر و فرآیند تراز کردن سرامیک‌ها زمان بیشتری می‌برد. این موضوع می‌تواند در پروژه‌هایی که زمان فاکتور حیاتی است یک نقطه ضعف محسوب شود. همچنین کار با ملات معمولاً کثیف‌تر از کار با چسب است و نیاز به تمیزکاری بیشتری پس از اتمام کار دارد.

نصب با ملات به مهارت و تجربه بیشتری نیاز دارد. تنظیم نسبت ترکیب سیمان ماسه آب و افزودنی‌ها و همچنین پخش کردن ملات و نشاندن سرامیک‌ها به گونه‌ای که پوشش کامل ملات در پشت سرامیک حاصل شود و فضای خالی باقی نماند نیازمند دانش و تجربه کافی است. اشتباه در این مرحله به ویژه عدم پوشش کامل می‌تواند منجر به ایجاد فضاهای خالی زیر سرامیک شود که نقاط ضعفی برای تحمل بار و ضربه هستند و احتمال شکستن سرامیک‌ها یا لق شدن آن‌ها را در آینده افزایش می‌دهد.

ملات سیمانی به طور کلی انعطاف‌پذیری کمتری نسبت به چسب‌های پلیمری دارد. این کمبود انعطاف‌پذیری باعث می‌شود سیستم نصب شده در برابر تنش‌های ناشی از نشست جزئی سازه یا تغییرات دمایی حساس‌تر باشد و احتمال ترک‌خوردگی در بندها یا جدا شدن سرامیک‌ها افزایش یابد. همچنین اگر از ملات اصلاح شده مناسب استفاده نشود یا نسبت افزودنی‌ها رعایت نگردد چسبندگی آن به سطح بسیار متراکم پرسلان ممکن است کافی نباشد و اتصال ضعیفی ایجاد کند. وزن بیشتر ملات نسبت به چسب نیز در برخی موارد می‌تواند یک نکته منفی باشد به خصوص در سازه‌هایی که محدودیت وزنی دارند.

چسب‌های کاشی و سرامیک به عنوان جایگزینی قدرتمند و کارآمد برای ملات سیمان وارد بازار شده‌اند و در بسیاری از موارد گزینه‌ای ارجح محسوب می‌شوند.

نصب با چسب کاشی

استفاده از چسب کاشی به ویژه چسب‌های پلیمری و اصلاح شده مخصوص پرسلان روشی بسیار رایج و مؤثر برای نصب سرامیک پرسلان است. این چسب‌ها به طور خاص برای ایجاد چسبندگی قوی و مطمئن روی سطوح کم‌جذب مانند پرسلان طراحی شده‌اند و معمولاً دارای استانداردهای فنی بالاتری هستند (مانند C2TES1 یا C2TES2). نصب با چسب معمولاً سریع‌تر تمیزتر و آسان‌تر از نصب با ملات است و به همین دلیل در بسیاری از پروژه‌های مدرن و بازسازی‌ها ترجیح داده می‌شود.

برای نصب پرسلان با چسب ابتدا سطح زیرین باید کاملاً صاف تمیز و خشک باشد. چسب پودری مخصوص پرسلان با آب ترکیب می‌شود تا خمیری یکنواخت به دست آید. سپس چسب با استفاده از ماله دندانه‌دار با اندازه دندانه مناسب روی سطح پخش می‌شود. به دلیل تراکم بالای پرسلان و نیاز به پوشش کامل چسب برای جلوگیری از ایجاد فضاهای خالی و تضمین چسبندگی حداکثری اغلب توصیه می‌شود که علاوه بر سطح زیرین پشت سرامیک نیز با یک لایه نازک چسب پوشانده شود (بک باترینگ). این کار به ویژه برای سرامیک‌های پرسلان بزرگ و سنگین حیاتی است.

سرامیک پرسلان روی لایه چسب قرار داده شده و با فشار و حرکت جزئی در جای خود محکم می‌شود. استفاده از چکش لاستیکی برای نشاندن کامل سرامیک و اطمینان از تماس صد درصدی پشت آن با چسب ضروری است. اسپیسرها برای حفظ فاصله بندها استفاده می‌شوند و تراز بودن سرامیک‌ها به طور مرتب چک می‌شود. زمان گیرش اولیه چسب معمولاً سریع‌تر از ملات است که امکان بندکشی در زمان کوتاه‌تری را فراهم می‌کند و پروژه با سرعت بیشتری پیش می‌رود. انتخاب چسب با کیفیت بالا که برای پرسلان مناسب باشد کلید موفقیت در این روش نصب است.

فواید نصب با چسب

نصب سرامیک پرسلان با چسب مزایای قابل توجهی دارد که آن را به گزینه‌ای محبوب تبدیل کرده است. یکی از مهم‌ترین فواید ایجاد چسبندگی بسیار قوی و مطمئن بین سرامیک پرسلان و سطح زیرین است. چسب‌های مخصوص پرسلان به گونه‌ای فرموله شده‌اند که به خوبی به سطح متراکم و کم‌جذب این نوع سرامیک می‌چسبند و اتصالی پایدار و با دوام ایجاد می‌کنند که در برابر جدا شدن مقاوم است. استانداردهای بالای این چسب‌ها عملکرد آن‌ها را در شرایط مختلف تضمین می‌کند.

چسب‌های کاشی معمولاً انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به ملات سیمانی دارند. این انعطاف‌پذیری باعث می‌شود که سیستم نصب شده بتواند تنش‌های ناشی از تغییرات دما رطوبت یا نشست‌های جزئی سازه را بدون ترک‌خوردگی یا آسیب دیدن تحمل کند. این ویژگی به خصوص در مناطق با نوسانات دمایی زیاد روی سیستم‌های گرمایش از کف یا روی سطوح در معرض ارتعاش اهمیت پیدا می‌کند و از آسیب دیدن سرامیک و بندها جلوگیری می‌کند.

سرعت اجرای بالاتر نیز یکی دیگر از مزایای بزرگ نصب با چسب است. آماده‌سازی چسب سریع‌تر است و زمان گیرش اولیه آن نیز کوتاه‌تر است که امکان استفاده از فضا یا انجام مراحل بعدی مانند بندکشی را در زمان کمتری فراهم می‌کند. همچنین فرآیند نصب با چسب به طور کلی تمیزتر است و گرد و غبار کمتری تولید می‌کند که محیط کار را سالم‌تر نگه می‌دارد. وزن نهایی لایه چسب نیز کمتر از لایه ملات است که در کاهش بار مرده سازه مؤثر است. چسب برای نصب روی انواع زیرلایه‌ها از جمله گچ سیمان بتن و حتی کاشی‌های قدیمی (پس از زیرسازی مناسب) مناسب است و کاربرد گسترده‌ای دارد.

موانع نصب با چسب

با وجود مزایای متعدد نصب سرامیک پرسلان با چسب ممکن است با موانع یا محدودیت‌هایی نیز همراه باشد که باید در نظر گرفته شوند. یکی از اصلی‌ترین موانع هزینه بالاتر مصالح است. قیمت چسب‌های مخصوص سرامیک پرسلان به خصوص انواع پلیمری با کیفیت بالا معمولاً به طور قابل توجهی بیشتر از ملات سیمانی است. این تفاوت هزینه در پروژه‌های بزرگ مقیاس می‌تواند چشمگیر باشد و بودجه پروژه را تحت تاثیر قرار دهد.

محدودیت دیگر نیاز به زیرسازی بسیار دقیق و سطح کاملاً صاف است. چسب‌ها معمولاً در لایه‌های نازک‌تری نسبت به ملات اعمال می‌شوند و قابلیت کمتری برای اصلاح ناهمواری‌های قابل توجه در سطح زیرین دارند. اگر سطح زیرین صاف و تراز نباشد نصب با چسب می‌تواند دشوار باشد و منجر به ایجاد پستی و بلندی در سطح نهایی یا نیاز به استفاده از حجم زیادی چسب برای پر کردن نواقص شود که هم هزینه را افزایش می‌دهد و هم ممکن است بر کیفیت نهایی تاثیر بگذارد. در صورت ناهمواری زیاد زیرسازی با ملات خودتراز شونده قبل از نصب با چسب ضروری است.

زمان کاربری (Open Time) چسب پس از اعمال روی سطح محدود است و نصاب باید در این مدت سرامیک‌ها را نصب کند. اگر چسب قبل از نصب سرامیک خشک شود چسبندگی آن از بین می‌رود و نیاز به برداشتن و اعمال مجدد چسب است. همچنین اگر چسب به طور کامل و یکنواخت در پشت سرامیک پرسلان (که سطح صافی دارد) پخش نشود و فضای خالی باقی بماند (به ویژه در صورت عدم انجام بک باترینگ) این نقاط ضعف می‌توانند در آینده منجر به شکستگی سرامیک در اثر ضربه یا فشار شوند. بنابراین اجرای صحیح و اطمینان از پوشش کامل چسب حیاتی است و نیاز به دقت بالایی دارد.

زیرسازی مناسب شامل تمیزکاری صاف کردن و مقابله با رطوبت سطح زیرین حیاتی‌ترین مرحله برای نصب اصولی و دوام سرامیک است.

ابزارها و مصالح مورد نیاز برای نصب سرامیک پرسلان

نصب سرامیک پرسلان به دلیل سختی و تراکم بالای این نوع سرامیک نیازمند ابزارها و مصالح خاصی است تا فرآیند نصب به درستی و با کیفیت انجام شود و نتیجه‌ای پایدار و زیبا حاصل گردد. استفاده از ابزار و مصالح نامناسب می‌تواند منجر به شکستگی سرامیک‌ها چسبندگی ضعیف و در نهایت کاهش عمر مفید نصب شود. بنابراین تهیه لیست کاملی از ابزارهای ضروری و مصالح با کیفیت قبل از شروع کار گامی مهم در تضمین موفقیت پروژه است. این ابزارها و مصالح برای هر دو روش نصب با چسب و ملات با اندکی تفاوت لازم هستند.

مهم‌ترین مصالح مورد نیاز چسب سرامیک مخصوص پرسلان یا افزودنی‌های پلیمری برای اصلاح ملات سیمانی است. چسب‌های مخصوص پرسلان که معمولاً پودری و بر پایه سیمان اصلاح شده با پلیمر هستند (استانداردهای C2TES1 یا C2TES2) چسبندگی لازم را برای سطوح کم‌جذب پرسلان فراهم می‌کنند. انتخاب چسب مناسب با توجه به محل نصب (داخلی/خارجی مرطوب/خشک) اندازه سرامیک و شرایط محیطی بسیار اهمیت دارد. در صورت استفاده از ملات نیاز به سیمان ماسه و افزودنی‌های پلیمری با کیفیت دارید.

مصالح دیگر شامل مواد بندکشی (گروت) و درزگیرهاست. مواد بندکشی برای پر کردن فواصل بین سرامیک‌ها استفاده می‌شوند و باید با کیفیت مناسب و مقاوم در برابر رطوبت لکه و سایش باشند