منظومه شمسی چگونه شکل گرفت؟

حقایق نجومی-۱؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌ داستان چگونگی شکل‌گیری منظومه شمسی سفری جذاب است که ما را به بیش از 4.5 میلیارد سال پیش می‌برد. تصور کنید ابری وسیع و سرد از گاز و غبار در فضا شناور است که به آن سحابی می‌گویند. این سحابی مانند شیرخوارگاه منظومه شمسی ماست. روزی اتفاق شگفت انگیزی افتاد. یک ابرنواختر (انفجار عظیم و درخشان ستاره‌ای) در حوالی ما امواج بسیار قدرتمندی را روانه فضا کرد. این امواج به سحابی ما اصابت کرد و باعث شد فروپاشی آن شد. در این حین سحابی شروع به چرخش کرد و مرکز آن تحت گرانش خودش فشرده و فوق العاده داغ شد. این مرکزِ داغ همان جایی بود که خورشید ما از آن متولد شد.

در اطراف خورشیدِ تازه متولدشده، بقیه قسمت‌های ابر به چرخش خود ادامه داد و آنقدر در هوا چرخید که به تدریج پهن‌تر و صاف‌تر شد. دیسکی پر از گاز، گرد و غبار و تکه‌های سنگ شکل گرفت. با گذشت زمان، تکه‌های سنگ شروع به چسبیدن به هم کردند. این توده‌های در حال رشد تشکیل خرده‌سیاره (planetesimals) دادند.

خرده‌سیاره‌ها به نوبه خود با یکدیگر برخورد داشتند و به هم الصاق شدند و به اجرام بزرگتری به نام پیش‌سیاره ( Protoplanet) تبدیل شدند. برخی از این پیش‌سیاره ها جلوتر به سیارات سنگی (مانند زمین، مریخ، زهره و عطارد) نزدیک به خورشید تبدیل شدند. در فواصل دورتر که هوا سردتر بود، یخ تشکیل شد. شکل گیری یخ به ایجاد غول‌های گازی مانند مشتری و زحل و غول‌های یخی، اورانوس و نپتون منجر شد.

اما ماه، سیارک‌ها و دنباله دارها چی؟ خب، کره ماه احتمالاً از برخورد عظیم بین زمین و جسمی به اندازه مریخ شکل گرفته است. پس‌مانده‌های حاصل از این برخورد در نهایت با هم جمع شدند و ماه را تشکیل دادند. سیارک‌ها تکه‌های باقی مانده از منظومه شمسی اولیه هستند که عمدتاً در کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری یافت می‌شوند. دنباله‌دارها نیز مانند گلوله‌های برفی کثیفی هستند که از یخ و غبار ساخته شده‌اند و از قسمت‌های بیرونی سردتر منظومه شمسی سرچشمه می‌گیرند.

طی میلیون‌ها سال، سیارات مسیرهای خود را به دور خورشید تثبیت کردند. آنها اجرام کوچک‌تر را جذب یا دفع کرده و در مدارهایی که امروزه می‌بینیم مستقر شدند. گرانش خورشید سیارات را در مسیرشان نگه می‌دارد و تضمین می کند که چیزی به فضا پرت نمی‌شود. بنابراین منظومه شمسی (با تمام سیارات، قمرها، سیارک‌ها و دنباله دارهایش) از ابری متشکل از غبار و گاز متولد شد.