طلاق توافقی و مهریه: آیا تعلق می گیرد؟ (راهنمای کامل)
طلاق توافقی مهریه تعلق میگیره
بسیاری از زوجین در زمان طلاق توافقی با پرسش «آیا مهریه به زن تعلق می گیرد؟» روبرو می شوند و گاهی به اشتباه گمان می کنند باید تمام حق خود را ببخشند. در واقع، مهریه در طلاق توافقی نیز از حقوق مسلم زن است، اما نحوه دریافت آن بستگی به توافق زوجین دارد. آگاهی از این جزئیات برای حفظ حقوق مالی زن در این مسیر حیاتی است.
زمانی که دو نفر تصمیم می گیرند مسیر زندگی مشترکشان را جدا کنند، گاهی این جدایی با تفاهم و همکاری انجام می شود که به آن طلاق توافقی گفته می شود. این نوع طلاق، همانطور که از نامش پیداست، بر پایه توافقات دو طرف شکل می گیرد و می تواند راهی آرام تر و کم هزینه تر برای پایان دادن به یک رابطه باشد. اما در میان تمام توافقاتی که زوجین باید در خصوص آن به نتیجه برسند، بحث مهریه همواره یکی از پیچیده ترین و حساس ترین موضوعات است.
تصوری رایج در جامعه وجود دارد که در طلاق توافقی، زن مجبور است تمام مهریه خود را ببخشد تا مرد به طلاق رضایت دهد. این باور می تواند موجب سلب حقوق بسیاری از زنان شود و آن ها را در موقعیتی نابرابر قرار دهد. حقیقت این است که حقوق مالی زن، از جمله مهریه، در طلاق توافقی نیز به قوت خود باقی است، هرچند که نحوه اعمال و دریافت آن به مذاکره و توافق دو طرف بستگی دارد.
در این مقاله جامع، تلاش شده است تا با زبانی شیوا و قابل فهم، تمامی ابهامات پیرامون مهریه در طلاق توافقی برطرف شود. از ماهیت حقوقی مهریه گرفته تا نحوه تعیین، مطالبه و اجرای آن، همه جوانب مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین، به اشتباهات رایج و نکات کلیدی پرداخته خواهد شد تا زوجین، خصوصاً زنان، با آگاهی کامل از حقوق خود، قدم در این مسیر بگذارند و تصمیمی آگاهانه بگیرند.
مهریه چیست و آیا در طلاق توافقی به زن تعلق می گیرد؟
مهریه، این سنت دیرینه در فرهنگ ما، فقط یک رسم یا هدیه نیست، بلکه یک حق مالی مشخص برای زن است که از لحظه جاری شدن صیغه عقد نکاح، زن مالک آن می شود. این حق، با تمامی تعهداتی که مرد در قبال آن دارد، به عنوان پشتوانه ای برای زن در طول زندگی مشترک و حتی پس از آن تلقی می شود. درک این ماهیت حقوقی، اولین گام برای شناخت حقوق زن در هر نوع طلاقی، از جمله طلاق توافقی است.
ماهیت حقوقی مهریه
مهریه، که در قانون مدنی ایران با عنوان مهر شناخته می شود، مالی است که مرد در هنگام عقد نکاح یا پس از آن، به عنوان یک تعهد شرعی و قانونی، به زن می پردازد یا متعهد به پرداخت آن می شود. این مال می تواند عین معین (مانند سکه، طلا، ملک) یا منفعت (مانند حق استفاده از ملک) باشد. مالکیت زن بر مهریه، از زمان عقد قطعی است و این حق، صرف نظر از ادامه زندگی مشترک یا وقوع طلاق، همواره برای زن محفوظ می ماند.
پاسخ صریح: بله، مهریه در طلاق توافقی نیز حق زن است
بر خلاف تصور رایج، وقوع طلاق توافقی به معنای سلب خودکار حق مهریه از زن نیست. زمانی که زوجین به توافق برای جدایی می رسند، حق مهریه زن همچنان به قوت خود باقی است. این بدان معناست که زن می تواند تمام مهریه خود را مطالبه کند، یا بخشی از آن را ببخشد، یا در مورد نحوه و زمان پرداخت آن با همسرش به توافق برسد. آنچه اهمیت دارد، این است که هیچ اجباری برای بخشیدن مهریه وجود ندارد، مگر اینکه خود زن با رضایت کامل و با اطلاع از تمامی عواقب، چنین تصمیمی بگیرد. این حق از حقوق بنیادین زن است که با طلاق توافقی سلب نمی شود.
چرا این تصور غلط وجود دارد؟
این تصور که در طلاق توافقی باید حتماً مهریه بخشیده شود، عمدتاً از تجربه های رایج در دادگاه ها و مسیرهای سنتی طلاق نشأت می گیرد. بسیاری از مردان، به دلیل عدم تمایل به طلاق یا برای حفظ زندگی مشترک، ممکن است به راحتی به طلاق توافقی رضایت ندهند. در این شرایط، زن برای جلب رضایت مرد و تسریع در روند طلاق، پیشنهاد بخشش قسمتی یا تمام مهریه را مطرح می کند. این اقدام، به مرور زمان به یک عرف نانوشته تبدیل شده و برخی افراد به اشتباه گمان می کنند که بخشش مهریه شرط لازم و اجباری برای طلاق توافقی است. اما این تنها یک شیوه توافق است و نه یک الزام قانونی. در واقع، بسیاری از پرونده های طلاق توافقی بدون بذل مهریه یا با توافق بر پرداخت آن به صورت اقساط انجام می شود.
نحوه تعیین و توافق بر سر مهریه در طلاق توافقی
در طلاق توافقی، روح حاکم بر تمامی جنبه ها، از جمله مهریه، اصل «توافق» است. زن و مرد با اراده آزاد و آگاهانه خود، درباره میزان و نحوه پرداخت مهریه به بحث و مذاکره می پردازند. این مذاکرات می تواند بسیار حساس باشد و گاهی به دلیل پیچیدگی های عاطفی و مالی، نیاز به حضور وکیل یا مشاور حقوقی متخصص احساس می شود. در این بخش، به بررسی جوانب مختلف این توافق و اصطلاحات حقوقی مرتبط با آن پرداخته می شود.
اصل بر توافق زوجین
در طلاق توافقی، دادگاه مستقیماً میزان مهریه را تعیین نمی کند. بلکه این زوجین هستند که باید با یکدیگر به توافق برسند. این توافق می تواند شامل پرداخت کامل مهریه، بخشش بخشی از آن، یا حتی بخشش تمام مهریه باشد. نحوه پرداخت نیز می تواند به صورت نقدی، اقساطی، یا تهاتر با اموال دیگر تعیین شود. توافقات باید به صورت شفاف و روشن در یک سند مکتوب به نام «توافقنامه طلاق» ثبت شود تا بعدها هیچ ابهامی وجود نداشته باشد. این توافقنامه ستون فقرات پرونده طلاق توافقی را تشکیل می دهد.
مفهوم بذل مهریه (بخشش مهریه)
بذل مهریه به معنای بخشیدن یا صرف نظر کردن زن از تمام یا قسمتی از مهریه خود است. این اقدام معمولاً در طلاق های توافقی و به ویژه در طلاق های از نوع خلع یا مبارات اتفاق می افتد.
چه زمانی زن مهریه خود را می بخشد؟
معمولاً زن زمانی اقدام به بذل مهریه می کند که تمایل شدیدی به جدایی از همسرش دارد و برای جلب رضایت مرد به طلاق، حاضر به از دست دادن بخشی از حق مالی خود می شود. این وضعیت زمانی رخ می دهد که مرد تمایلی به طلاق ندارد و بخشیدن مهریه، تنها راهی است که زن می تواند او را به توافق برای جدایی سوق دهد. این یک معامله حقوقی است که در آن زن با پرداخت مالی (مهریه یا هر مال دیگر) خود را از قید زوجیت آزاد می کند.
میزان بخشش: آیا باید تمام مهریه باشد؟
خیر، هیچ الزامی برای بخشیدن تمام مهریه وجود ندارد. زن می تواند تنها قسمتی از مهریه خود را ببخشد، به عنوان مثال، تعدادی از سکه ها را از مهریه اصلی کم کند. میزان بخشش کاملاً بستگی به توافق بین زوجین و شرایط خاص هر پرونده دارد. ممکن است مرد با بخشش مقدار کمی از مهریه نیز به طلاق رضایت دهد و یا بالعکس، فقط با بخشش تمام آن راضی شود. این مورد به شدت به شرایط عاطفی و مالی زوجین وابسته است.
اثر بذل مهریه در طلاق: تبدیل طلاق توافقی به طلاق خلع یا طلاق مبارات
زمانی که زن بخشی یا تمام مهریه خود را برای جلب رضایت مرد به طلاق می بخشد، در واقع نوع طلاق از توافقی محض به طلاق خلع یا طلاق مبارات تغییر ماهیت می دهد. این تغییر نام تنها یک اصطلاح حقوقی نیست، بلکه پیامدهای مهمی دارد که در ادامه به آن ها پرداخته می شود.
مهریه در طلاق خلع
طلاق خلع زمانی اتفاق می افتد که زن به قدری از همسرش کراهت و نفرت دارد که حاضر است با پرداخت مالی (فدیه) به او، خود را از قید زوجیت آزاد کند. این مالی که زن می بخشد، می تواند مهریه او، یا مالی معادل آن، بیشتر یا کمتر از آن باشد. در طلاق خلع، عبارت مهرم حلال و جانم آزاد بسیار مصداق پیدا می کند، زیرا زن برای رهایی از زندگی مشترک، از حق مالی خود می گذرد. این نوع طلاق غیرقابل رجوع است، مگر اینکه زن در مدت عده از بخشش خود پشیمان شود.
مهریه در طلاق مبارات
طلاق مبارات زمانی است که کراهت و بیزاری از زندگی مشترک متقابل است، یعنی هم زن و هم مرد از یکدیگر بیزار هستند و هر دو تمایل به جدایی دارند. در این نوع طلاق، زن باز هم برای جلب رضایت مرد، مالی به او می بخشد که به آن فدیه می گویند. اما یک تفاوت اساسی با طلاق خلع وجود دارد: در طلاق مبارات، میزان فدیه (مالی که زن می بخشد) نباید بیشتر از میزان مهریه زن باشد. می تواند معادل مهریه یا کمتر از آن باشد. این محدودیت به دلیل وجود کراهت متقابل است و نشان دهنده این است که هیچ کدام از طرفین بر دیگری برتری ندارد.
آگاهی از تفاوت های ظریف بین طلاق خلع و مبارات برای زوجین ضروری است؛ چرا که پیامدهای حقوقی متفاوتی در بحث امکان رجوع و میزان بذل مهریه دارد. این جزئیات می توانند سرنوشت مالی آینده زن را تحت تأثیر قرار دهند.
نقش دادگاه در تعیین مهریه
همانطور که پیش تر گفته شد، در طلاق توافقی، دادگاه نقشی در تعیین میزان مهریه ندارد، بلکه فقط توافقات زوجین را تأیید می کند. پس از اینکه زوجین در خصوص تمامی مسائل، از جمله مهریه، به توافق رسیدند، این توافقات در یک صورت جلسه یا توافقنامه مکتوب می شود. دادگاه پس از بررسی و تأیید این توافقنامه و اطمینان از رضایت و آگاهی کامل طرفین، بر اساس آن گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند. بنابراین، آنچه در نهایت توسط دادگاه حکم می شود، همان چیزی است که زن و مرد بر سر آن به توافق رسیده اند.
نحوه مطالبه مهریه در طلاق توافقی
پس از اینکه زوجین بر سر مهریه در طلاق توافقی به یک تفاهم رسیدند و این تفاهم در توافقنامه درج شد، نوبت به مراحل اجرایی می رسد. این فرآیند از تنظیم دقیق توافقنامه آغاز شده و تا ثبت دادخواست و پیگیری اجرای تعهدات ادامه پیدا می کند. آشنایی با این گام ها به طرفین کمک می کند تا با آمادگی بیشتری در مسیر قانونی طلاق قدم بردارند و از حقوق خود به نحو احسن دفاع کنند.
گام اول: تنظیم توافقنامه جامع طلاق
مهمترین مرحله در طلاق توافقی، نگارش یک توافقنامه جامع و دقیق است. این توافقنامه باید تمامی مسائل مربوط به جدایی را پوشش دهد، از جمله مهریه، حضانت فرزندان، نفقه، اجرت المثل، و هرگونه حق و حقوق مالی دیگر. در مورد مهریه، لازم است به صورت کاملاً شفاف میزان توافق شده، نحوه پرداخت (یکجا یا اقساط)، زمان بندی پرداخت و هر شرط دیگری که در نظر گرفته شده، درج شود. امضای این سند توسط زوجین و در صورت لزوم، شهود، به آن اعتبار حقوقی می بخشد. یک توافقنامه دقیق، بسیاری از مشکلات آتی را برطرف می کند.
گام دوم: ارائه دادخواست طلاق توافقی و توافقنامه به دادگاه
پس از تنظیم توافقنامه، زوجین باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست طلاق توافقی را ثبت کنند. این دادخواست باید به همراه توافقنامه تنظیم شده و تمامی مدارک هویتی و عقدنامه به دادگاه خانواده ارائه شود. این مرحله، آغاز رسمی فرآیند قضایی طلاق توافقی است. دفاتر خدمات قضایی در این مسیر راهنمای زوجین خواهند بود تا از درستی ثبت و ارسال مدارک اطمینان حاصل شود.
گام سوم: مراحل دادگاه و مشاوره
بر اساس قانون، تمامی زوجین متقاضی طلاق توافقی، موظف به شرکت در جلسات مشاوره خانواده هستند. این جلسات با هدف میانجیگری و تلاش برای حل اختلافات برگزار می شود. در صورت عدم حصول سازش در جلسات مشاوره، گواهی عدم امکان سازش صادر می گردد. دادگاه نیز پس از بررسی توافقنامه و جلسات مشاوره، گواهی عدم امکان سازش را بر اساس توافقات انجام شده بین زوجین صادر می کند. این گواهی به معنای تأیید قانونی توافقات و اجازه برای ثبت طلاق است.
گام چهارم: نحوه اجرای مهریه توافق شده
پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، نوبت به اجرای مفاد توافقنامه، به ویژه در خصوص مهریه، می رسد.
در صورت پرداخت توافقی
اگر مرد بر اساس توافقنامه و گواهی صادر شده، مهریه را به صورت کامل یا در اقساط مقرر پرداخت کند، این موضوع در دفترخانه رسمی طلاق ثبت شده و تعهد او به پایان می رسد. در این حالت، زن نیز با دریافت حق خود، می تواند رضایت کامل خود را اعلام کند.
در صورت عدم ایفای تعهد توسط مرد
گاهی ممکن است پس از طلاق توافقی، مرد از اجرای تعهدات خود مبنی بر پرداخت مهریه خودداری کند. در این صورت، زن برای مطالبه حق خود، دو مسیر اصلی پیش رو دارد:
- مطالبه از طریق اداره ثبت اسناد: اگر مهریه در سند ازدواج ثبت شده باشد و مرد از پرداخت آن خودداری کند، زن می تواند با مراجعه به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، درخواست صدور اجرائیه ثبتی کند. این فرآیند معمولاً سریع تر از مسیر قضایی است و امکان توقیف اموال مرد را فراهم می کند.
- مطالبه از طریق دادگاه: اگر زن از طریق ثبت نتواند به حق خود برسد یا شرایط استفاده از آن مسیر را نداشته باشد، می تواند با طرح دادخواست مطالبه مهریه در دادگاه خانواده، بر اساس گواهی عدم امکان سازش و توافقنامه، اقدام کند. دادگاه پس از بررسی، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند و در صورت عدم پرداخت، زن می تواند درخواست توقیف اموال مرد و اجرای حکم را داشته باشد.
- وصول چک مهریه: در برخی توافقات، مرد بابت مهریه، چک به زن می دهد. در صورت عدم پرداخت وجه چک در سررسید، زن می تواند از طریق مراجع قضایی یا اداره ثبت اسناد برای وصول آن اقدام نماید.
نکات حقوقی مهم و ظرایف مهریه در طلاق توافقی که باید بدانید
در کنار مراحل و تعاریف پایه، برخی نکات و ظرایف حقوقی در مورد مهریه در طلاق توافقی وجود دارد که آگاهی از آن ها می تواند به زوجین در تصمیم گیری های حساس کمک شایانی کند. این نکات بیشتر به جنبه های پس از طلاق یا شرایط خاصی که ممکن است رخ دهد، مربوط می شوند و نشان دهنده پیچیدگی های حقوق خانواده هستند.
رجوع از بذل مهریه (بخشش) در عده طلاق
یکی از مهم ترین نکات در مورد طلاق های از نوع خلع و مبارات (که ناشی از بذل مهریه در طلاق توافقی هستند) حق رجوع زن از بخشش مهریه است. اگر زن در دوران عده طلاق (مدت زمان مشخصی پس از طلاق که زن نمی تواند مجدداً ازدواج کند) از بخشش مهریه خود پشیمان شود و قصد پس گرفتن مهریه بخشیده شده را داشته باشد، می تواند از این حق استفاده کند. در این صورت، نوع طلاق از بائن به رجعی تبدیل می شود و مرد نیز حق رجوع به زندگی مشترک را پیدا می کند. این نکته بسیار حساس است و می تواند مسیر طلاق را به کلی تغییر دهد. بنابراین، تصمیم برای رجوع از بذل مهریه باید با آگاهی کامل از پیامدهای آن باشد.
مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه در طلاق توافقی
تفاوت میان مهریه عندالمطالبه (قابل مطالبه در هر زمان) و مهریه عندالاستطاعه (قابل مطالبه تنها در صورت تمکن مالی مرد) در زندگی مشترک اهمیت زیادی دارد. اما در طلاق توافقی، اگر زوجین بر سر نحوه و میزان پرداخت مهریه به توافق برسند، این توافق بر نوع مهریه مقدم است. به عبارت دیگر، هر چند که مهریه ممکن است در سند ازدواج عندالاستطاعه قید شده باشد، اما اگر در توافقنامه طلاق، مرد متعهد به پرداخت نقدی یا اقساطی آن شود، این توافق ملاک عمل خواهد بود و نیازی به اثبات استطاعت مالی او نیست. این نشان می دهد که اراده طرفین در طلاق توافقی حرف اول را می زند.
طلاق توافقی و مهریه در دوران عقد
سوال دیگری که ممکن است مطرح شود این است که آیا طلاق توافقی در دوران عقد، تفاوتی در حق مهریه ایجاد می کند؟ پاسخ این است که خیر، حق مهریه از زمان جاری شدن صیغه عقد نکاح برای زن ثابت می شود. با این حال، در دوران عقد و قبل از رابطه زناشویی، زن تنها حق دریافت نیمی از مهریه را دارد. اگر زوجین در دوران عقد، تصمیم به طلاق توافقی بگیرند، می توانند بر سر همین نصف مهریه یا کمتر از آن به توافق برسند. اما اگر رابطه زناشویی اتفاق افتاده باشد، حتی اگر در دوران عقد باشد، زن مستحق دریافت تمام مهریه است.
طلاق توافقی و مهریه در صورت بارداری زن
بارداری زن، تأثیری بر حق مهریه او در طلاق توافقی ندارد. مهریه، یک حق مالی مستقل است که با عقد نکاح ایجاد می شود و بارداری یا عدم بارداری زن، تاثیری بر اصل تعلق آن ندارد. با این حال، بارداری در طلاق توافقی می تواند بر سایر حقوق و تعهدات، مانند حضانت فرزند، نفقه دوران بارداری و پس از تولد فرزند، و سایر مسائل مرتبط با فرزند تأثیر بگذارد. این مسائل نیز باید به صورت دقیق و شفاف در توافقنامه طلاق درج شوند تا از بروز مشکلات آتی جلوگیری شود.
اشتباهات رایج و توصیه های کلیدی برای مهریه در طلاق توافقی
مسیر طلاق توافقی، هرچند که ممکن است در ظاهر ساده تر به نظر برسد، اما در پیچ و خم های حقوقی و عاطفی خود می تواند چالش برانگیز باشد. اشتباهات کوچک در این مسیر، گاهی اوقات منجر به از دست رفتن حقوق و ایجاد پشیمانی های بزرگ می شوند. در این بخش، به برخی از اشتباهات رایج و توصیه های کلیدی برای حفظ حقوق طرفین، به ویژه زن، در فرآیند طلاق توافقی و بحث مهریه پرداخته می شود.
اشتباهات رایج
- تصور غلط عدم تعلق مهریه: همانطور که قبلاً توضیح داده شد، بسیاری از زنان به اشتباه فکر می کنند که در طلاق توافقی باید حتماً از مهریه خود صرف نظر کنند. این باور غلط می تواند به از دست رفتن حق مالی آنان منجر شود.
- بخشش عجولانه و بیش از حد مهریه تحت فشار: گاهی اوقات، زن به دلیل فشار روانی جدایی یا اصرار مرد برای طلاق، بدون آگاهی کامل از حقوق خود و عواقب آن، اقدام به بخشش تمام یا بخش زیادی از مهریه می کند. این تصمیمات عجولانه معمولاً پشیمانی های بعدی را به همراه دارد.
- عدم ثبت دقیق توافقات: برخی زوجین، توافقات خود را به صورت شفاهی انجام می دهند یا توافقنامه ای کلی و مبهم تنظیم می کنند. این ابهام می تواند در آینده به اختلافات حقوقی و مشکلات اجرایی منجر شود.
- عدم مشورت با وکیل متخصص: عدم دریافت مشاوره حقوقی تخصصی قبل از هرگونه توافق، یکی از بزرگترین اشتباهات است. یک وکیل می تواند تمامی جنبه های قانونی را روشن کرده و از تضییع حقوق جلوگیری کند.
توصیه های کلیدی
- همواره با آگاهی کامل و بدون عجله تصمیم بگیرید: زمان کافی برای فکر کردن و بررسی تمامی جوانب اختصاص دهید. هیچ گاه تحت فشار عاطفی یا اجتماعی تصمیم گیری نکنید.
- مشاوره با وکیل متخصص خانواده پیش از هر توافقی: حضور یک وکیل متخصص خانواده از همان ابتدا، می تواند نقطه اتکای محکمی برای هر دو طرف، به ویژه زن، باشد. وکیل می تواند حقوق شما را تشریح کرده، در مذاکرات کمک کند و از تدوین توافقنامه ای عادلانه اطمینان حاصل کند.
- مطالعه دقیق توافقنامه پیش از امضا: هرگز توافقنامه ای را بدون مطالعه دقیق و درک کامل تمامی مفاد آن امضا نکنید. در صورت وجود هرگونه ابهام، از وکیل خود بخواهید که آن را توضیح دهد.
- پرهیز از احساسات در تصمیم گیری های مالی: هرچند طلاق یک رویداد عاطفی است، اما در مورد مسائل مالی، سعی کنید منطقی و واقع بینانه عمل کنید. حقوق مالی شما، پشتوانه آینده شماست.
- در نظر گرفتن آینده فرزندان: اگر فرزندی دارید، تمام توافقات مربوط به حضانت، نفقه و ملاقات را با دقت و با اولویت منافع فرزندان تنظیم کنید.
با رعایت این نکات و رویکردی آگاهانه، می توان فرآیند طلاق توافقی را به شکلی پیش برد که حقوق هر دو طرف، به خصوص در زمینه مهریه، حفظ شود و جدایی با حداقل آسیب و حداکثر تفاهم صورت گیرد.
نتیجه گیری
در پایان این بررسی جامع، به یادآوری مهمترین نکات پیرامون طلاق توافقی مهریه تعلق میگیره می پردازیم. روشن شد که مهریه به عنوان یک حق مالی مسلم، حتی در طلاق توافقی نیز به زن تعلق دارد و تصور رایج مبنی بر اجبار به بخشش آن، نادرست است. اساس این نوع طلاق بر توافق زوجین استوار است و زن و مرد می توانند درباره میزان، نحوه و زمان پرداخت مهریه به هر شکلی که صلاح بدانند، تفاهم کنند.
تفاوت میان طلاق خلع و مبارات، ناشی از بذل مهریه، از جمله نکات حقوقی است که در سرنوشت طلاق تأثیرگذار خواهد بود. همچنین، امکان رجوع از بذل مهریه در دوران عده و تأثیر آن بر نوع طلاق، از جمله ظرایف مهمی است که زوجین باید از آن آگاه باشند. اهمیت تنظیم دقیق توافقنامه و طی کردن مراحل قانونی از طریق دادگاه و ثبت، برای جلوگیری از مشکلات آتی غیرقابل انکار است.
اشتباهات رایجی نظیر بخشش عجولانه مهریه یا عدم ثبت دقیق توافقات، می تواند به تضییع حقوق منجر شود. بنابراین، آگاهی کامل و مشاوره حقوقی با وکلای متخصص خانواده، نه تنها می تواند فرآیند طلاق توافقی را تسهیل بخشد، بلکه تضمین کننده حفظ حقوق مالی زن و جلوگیری از پشیمانی های احتمالی خواهد بود. حفظ این حقوق، پشتوانه ای مهم برای زندگی آتی زن پس از جدایی است.
سوالات متداول
آیا در طلاق توافقی حتما باید بخشی از مهریه را بخشید؟
خیر، هیچ الزامی برای بخشیدن بخشی یا تمام مهریه در طلاق توافقی وجود ندارد. این تصمیم کاملاً به توافق زوجین بستگی دارد. زن می تواند تمام مهریه خود را مطالبه کند، یا تنها قسمتی از آن را ببخشد، یا در مورد نحوه پرداخت آن (نقدی، اقساطی) با مرد به توافق برسد. هدف اصلی طلاق توافقی، رسیدن به یک تفاهم جامع و متقابل بین طرفین است.
اگر در توافقنامه طلاق توافقی مهریه صفر شود، آیا راهی برای مطالبه مجدد هست؟
اگر زن با آگاهی و رضایت کامل، در توافقنامه طلاق توافقی، مهریه خود را به طور کامل ببخشد (صفر کند) و این توافق به تأیید دادگاه برسد، معمولاً راهی برای مطالبه مجدد آن وجود ندارد. مگر اینکه ثابت شود بخشش مهریه تحت اکراه، اجبار یا فریب صورت گرفته باشد که اثبات آن دشوار است. تنها استثنای مهم، حق رجوع از بذل مهریه در مدت عده طلاق های خلع و مبارات است که در این صورت طلاق از بائن به رجعی تبدیل می شود.
اگر مرد بعد از طلاق توافقی مهریه را نپردازد، چه باید کرد؟
اگر مرد بر اساس توافقنامه و گواهی عدم امکان سازش، متعهد به پرداخت مهریه شده باشد اما پس از طلاق از ایفای تعهد خودداری کند، زن می تواند از دو طریق قانونی اقدام کند: اول، از طریق اداره ثبت اسناد و املاک با درخواست صدور اجرائیه ثبتی (اگر مهریه در سند ازدواج ثبت شده باشد). دوم، از طریق دادگاه خانواده با طرح دادخواست مطالبه مهریه. دادگاه پس از بررسی، حکم به پرداخت صادر می کند و در صورت عدم پرداخت، امکان توقیف اموال مرد وجود دارد.
آیا بعد از رجوع از بذل مهریه، طلاق قابل فسخ است؟
بعد از رجوع از بذل مهریه، طلاق قابل فسخ نیست، بلکه نوع آن تغییر می کند. در طلاق های خلع و مبارات (که با بذل مهریه انجام می شوند)، طلاق از نوع بائن است، یعنی مرد حق رجوع به زن در دوران عده را ندارد. اما اگر زن در طول مدت عده از بخشش مهریه خود رجوع کند، طلاق به رجعی تبدیل می شود. در این حالت، مرد نیز حق پیدا می کند که در مدت عده به زندگی مشترک رجوع کند و طلاق از درجه اعتبار ساقط شده و زندگی مشترک ادامه می یابد.
چگونه می توان از بخشش مهریه در طلاق توافقی پشیمان شد؟
پشیمانی از بخشش مهریه، تنها در صورتی از لحاظ حقوقی دارای اثر است که در دوران عده طلاق و در مورد طلاق های از نوع خلع یا مبارات اتفاق افتاده باشد. زن باید به صورت رسمی (مثلاً با ارسال اظهارنامه یا از طریق دادگاه) اعلام کند که از بذل مهریه رجوع کرده است. با این کار، طلاق بائن به رجعی تبدیل می شود و مرد نیز حق رجوع خواهد داشت. اگر مدت عده به پایان رسیده باشد یا طلاق از ابتدا رجعی نبوده باشد (مثلاً طلاق توافقی که به خلع یا مبارات تبدیل نشده باشد و زن مهریه را تماماً دریافت کرده باشد)، امکان رجوع از بخشش مهریه وجود ندارد.