سی سال گذشت؛ زلزله منجیل و آینده ایمنی توسعه ایران

در طی این 10957 روز اتفاقات زیادی در توسعه کشور ما رخ داده است. جمعیت ایران از حدود 60 میلیون به 84 میلیون نفر رسیده است و غلظت جمعیت آن در تهران و پایتخت های منطقه حداقل 50 درصد بیشتر از سه دهه گذشته است. در منطقه ساحلی دریای خزر ، تعداد ساختمانهایی با ارتفاع بیش از 10 طبقه ، چندین برابر بیشتر از زلزله 21 ژوئن 1969 است. زمین لرزه 21 ژوئن 1990 در منجیل ، پنجشنبه 20 ژوئن 1990 ، در 30 دقیقه بامداد رخ داد. این زمین لرزه به دلیل بزرگی 7.3 ریشتر به ویژه در دوره های طولانی با زلزله ای به بزرگی 7.3 ریشتر و زمین لغزش همراه بود که خصوصاً برای ساختمانهای بلند و ساختمانهای مرتفع ویرانگر بود. تکرار همین حادثه امروز آسیب بیشتری وارد خواهد کرد ، زیرا ساختمانهای مرتفع بیش از 30 سال در این منطقه ساخته شده اند.

شهر رودبار در جنوب استان گیلان در منطقه کوهستانی این زلزله زلزله بزرگی داشت. این شهر حدود 2200 کیلومتر مربع وسعت دارد و در مجاورت شهرهای کومی ، لاهیجان ، رشت ، قزوین و زنجان قرار دارد. این زمین لرزه بخش بزرگی از کشور را در نتیجه زمین لرزه های شدید و زلزله های شدید تحت تأثیر قرار داد. چنین لرزه ای تقریباً در همه مناطق کوه های البرز از جمله منطقه تهران – کرج مشاهده می شود. مرکز زمین لرزه زیر سطح اقیانوس آرام گزارش شده است ، اما هیچ هشدار تسونامی صادر نشده است.این مرکز زمین لرزه در زیر اقیانوس آرام گزارش شده است ، اما هیچ هشدار تسونامی صادر نشده است. مرکز زمین لرزه زیر سطح اقیانوس آرام گزارش شده است ، اما هیچ هشدار تسونامی صادر نشده است. بازگشت زمین لرزه ها بیشتر به طول انجامید ، انرژی بیشتری آزاد شد و یک زمین لرزه به بزرگی 7.3 ریشتر روی داد.

این وضعیتی است که ما به دلیل نبود زمین لرزه قابل توجه در حال حاضر در تهران ، کرج ، تبریز و مشهد با آن روبرو هستیم و از زمان وقوع زلزله بزرگ قبلی مدت زمان زیادی گذشته است و سکوت زلزله ای نگران کننده در این مناطق به وجود می آید. علائم زمین شناسی که فعالیت مناطق منجیل و رودبار را حتی قبل از وقوع زلزله 21 ژوئن 1969 نشان می دهد شامل لغزش های زیر است: زمین لغزش باستانی و باستانی ، سقف (پادشاهی) در سواحل رودخانه سفیدرود. ، در جهت چم کوه خم ، رودخانه سفیدرود ، کانال قدیمی رودخانه سفیدرود ، آبهای مرتفع و شیب دار و شیب دار از آلومینیوم چهارم لوشان ، محله لوشان از حوضه آلومینیوم ، در سیکلک قبل از دوره چهارم هرتسویل و رودبار.

علائم مشابهی را می توان در همان خصوصیات گناه مسکا و شمال تهران در ایالت تهران مشاهده کرد. تحقیقات بیشتر درمورد محل وقوع زلزله 21 ژوئن 1969 در منجیل نشان داد كه با توجه به اینكه گسل لرزه ای به دنبال صخره در ستون سمت چپ سد سفیدرود در امتداد سد تاج به زمین رسیده است و می توان دید ، مقیاس گرانش اروپا ESI-2007 براساس همین پایه بود در یک مکان با حداکثر 12 شدت (حداکثر شدت لرزه ای در مقیاس دوازده درجه). اما ، معمولاً براساس میزان خسارت مشاهده شده در ساختمانها ، حتی با شدیدترین زمین لرزه ، به حداکثر شدت 8-10 درجه (مقیاس EMS یا مرکالی) می رسیم. چنین حداکثر در زلزله های طبس 1357 ، سیرچ 1360 و بم 1382 و آزگاله سرپل ذهاب 1396 تخمین زده شده است.

به این معنا ممکن است که زمین لرزه منجیل “بدترین” زمین لرزه در ایران باشد. البته از این ویژگی حداکثر به عنوان زلزله منجیل یاد می شود ، زمانی که دیگر زلزله سنگین دیگری با همان بزرگی رخ نداد. این امکان وجود دارد که ممکن است وقایع این بزرگی در زمین لرزه های قبلی ایران اثبات شود. با این حال ، یکی از دلایل اصلی میزان بالای قربانیان زلزله در منجیل شدت بالای آن بود که به ویژه در منطقه مرکزی ویران کننده بود. مرکز زمین لرزه زیر سطح اقیانوس آرام گزارش شده است ، با این حال ؛ هیچ هشدار تسونامی صادر نشده است.این مرکز زمین لرزه در زیر سطح اقیانوس آرام گزارش شده است ، با این حال ؛ هیچ هشدار تسونامی صادر نشده است.این مرکز زمین لرزه زیر کف اقیانوس آرام گزارش شده است ، اما هیچ هشدار تسونامی صادر نشده است. بود

لازم به ذکر است که نخستین گزارش در مورد شناسایی زمین لرزه ، که در تاریخ 20 ژوئن 1969 در منجیل تهیه شده ، تهیه شده توسط علی اکبر معین فر ، استاد زنده مهندسی ، با همکاری آقای نادرزاده ، توسط مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن منتشر شده است. 50 روز بعد عکسی منتشر شد. این پوشش با یکی از بزرگترین گسلهای سطحی در زلزله منجیل در شهر پاکیده همراه بود ، با جابجایی عمودی حدود 2 متر در وسط یک جاده جانبی روستایی. سال گذشته و به مناسبت بیست و نهمین سالگرد وقوع زلزله منجیل ، این نویسنده به دلیل ساماندهی پروژه گیلان در منطقه تحت تأثیر زلزله منچیل ، مجدداً از آن بازدید کرده بود و همین تخریب معرفی شده توسط استاد زنده یاد ید مونیفار حدود سه دهه بعد دوباره کشف شد. این پوسیدگی علیرغم فرسودگی هنوز شناخته شده است و جابجایی عمودی آن هنوز هم در این مسیر قابل مشاهده است که خوشبختانه رها شده است.

این زمین لرزه 4000 کیلومتر مربع در منطقه رومارکاز ، حدود 500 کیلومتر مربع در دره سفیدرود و سه شهر: لوشان ، منجیل و رودبار را درگیر کرد. زمین لرزه منجیل باعث جاری شدن سیل (روان پریشی) شد که منجر به خراب شدن ساختمانها و بناها در آستانه اشرفیه ، در شرق وول لولمان ، بار رودباراک ، اتر ناصر کیاد ، بالامله ، سفیدرود شد. در هنگام وقوع زلزله ، چاه های منطقه رودبار با فوران شن و ماسه جوشان ، گل و لای آب روبرو شدند. شن ها همچنین در مزارع کوچچاهاهان دشت نشا ، خمام ، بعضی هاسارا ، کومان ، رستم آباد و در نزدیکی پل فوقانی در نزدیکی لوشان ، در سواحل شاهرود مشاهده شد.

پدیده روغن کاری در آستانه اشرفیه باعث می شود زمین با مسافت یک متر به طور مساوی یا نامتقارن حرکت کند ، ایجاد درزها و ترک های طولانی و گسترده ، بالا آمدن و تورم زمین و شن و ماسه ، ترک بر روی زمین به شکل برف مخروطی ، چاه هایی به عمق 10 متر در آستانه. آنها پر هستند. روانکاوی در روستاهایی صورت گرفت که روستاها بیشتر در رودخانه های قدیمی بودند که ماسه های خود را از دست داده اند یا در آنجا ماسه ای تأمین می شود.

این ویژگی ها نخستین بار هنگام زلزله در منطقه کوهستانی تاریخ مدرن ایران مشاهده شد. به یاد داشته باشید که این وقایع را می توان در همه مناطق البرز ، در منطقه ساحلی دریای خزر و اطراف آن تکرار کرد. توسعه شهری امروز در این منطقه ، مناطق مدرن و در معرض دیدتری را در برابر هر گونه زلزله شدید دیگر قرار داده است.