زندان قرچک ورامین تهران

زندان قرچک ورامین تهران، که اغلب با نام های ندامتگاه شهر ری یا زندان زنان ری نیز شناخته می شود، یکی از مهم ترین مراکز نگهداری زنان زندانی در ایران است که در بیابان های شرق تهران واقع شده و همواره به دلیل شرایط خاص خود، کانون توجه و بحث های فراوان بوده است. این ندامتگاه، مکانی برای نگهداری طیف وسیعی از زندانیان زن با جرائم عمومی و همچنین تعدادی از زندانیان سیاسی است که در مقاطع مختلف به آن تبعید شده اند. موقعیت جغرافیایی دشوار آن، در حاشیه شرقی تهران و دور از مراکز شهری، دسترسی خانواده ها و وکلا را با چالش های جدی مواجه می کند و به نوعی بر انزوای ساکنان آن می افزاید. تصور کنید، برای ملاقات با عزیزی، باید مسیری طولانی را در دشتی خشک و بیابانی طی کرد، جایی که بوی رنج و محرومیت از هر سو به مشام می رسد.

ساختار و ظرفیت زندان: ابعاد یک چالش مداوم

ندامتگاه زنان قرچک، از چندین سوله بزرگ تشکیل شده که هر کدام برای نگهداری تعداد مشخصی از زندانیان طراحی شده اند. این سوله ها، که غالباً هفت عدد ذکر می شوند، در تئوری ظرفیت محدودی دارند، اما در عمل، همواره با مشکلی به نام ازدحام شدید دست و پنجه نرم می کنند. تصور کنید هر سوله، در حالی که شاید برای ده ها نفر مناسب باشد، بیش از ۲۰۰ زندانی را در خود جای می دهد؛ فضایی که در آن کوچک ترین حریم شخصی از بین می رود و زندگی روزمره به نبردی برای بقا تبدیل می شود. این ازدحام فراتر از ظرفیت اسمی، نه تنها از سطح استانداردهای جهانی فاصله دارد، بلکه تجربه ای طاقت فرسا و پرچالش را برای هر زندانی رقم می زند.

ساختار فیزیکی زندان، با وجود تخت هایی که در هر سوله چیده شده اند، باز هم نمی تواند جوابگوی تعداد فزاینده زندانیان باشد. در چنین شرایطی، فضای عمومی مشترک، مانند راهروها و گوشه های سوله، به محلی برای خوابیدن تبدیل می شود و این وضعیت، خود مشکلات عدیده بهداشتی و روانی را به دنبال دارد. درک تجربه زیستن در فضایی که انسان ها مانند کالا انباشته شده اند، بدون حتی یک لحظه تنهایی و آرامش، می تواند بخشی از عمق رنجی را به ما نشان دهد که در این مکان جاری است.

وضعیت نگهداری و شرایط بهداشتی: روایتی از مشکلات پنهان و آشکار

وضعیت بهداشتی و امکانات اولیه در زندان قرچک، یکی از تلخ ترین بخش های روایت این ندامتگاه است. گزارش ها و شهادت های متعددی از کمبودها و نواقص بنیادین در این زمینه حکایت دارد که زندگی زندانیان را به سطح مشقت باری تنزل می دهد.

بهداشت و امکانات اولیه: نبردی برای بقا

یکی از بزرگترین چالش هایی که زندانیان با آن روبرو هستند، کمبود شدید سرویس های بهداشتی و حمام است. به عنوان مثال، تنها دو سرویس بهداشتی و دو اتاقک حمام برای بیش از ۲۰۰ زندانی در هر سوله، تصویری از یک فاجعه بهداشتی را به نمایش می گذارد. این نسبت نامتناسب، نه تنها صف های طولانی و انتظار طاقت فرسا را به دنبال دارد، بلکه عملاً انجام کارهای اولیه بهداشتی مانند لباس شستن یا ظرف شستن را به امری دشوار و گاه غیرممکن تبدیل می کند. حتی در بسیاری از ساعات روز، آب زندان قطع می شود و این وضعیت، دشواری ها را دوچندان می سازد.

بوی نامطبوع و گازهای ناشی از سیستم فاضلاب نامناسب، معضلی جدی است که سلامتی زندانیان را تهدید می کند. بسیاری از آنان دچار ناراحتی های تنفسی جدی شده اند و این شرایط، کیفیت زندگی را به شدت پایین می آورد. آب آشامیدنی نیز همواره از کیفیت پایینی برخوردار است و سیستم تهویه هوا تقریباً وجود ندارد؛ محیطی که در آن هر نفسی با سختی و بوی نا مطبوع همراه می شود. تصور کنید، در چنین هوای خفه و آلوده ای، روزها و شب ها را باید سر کرد و این تجربه، خود گویای عمق مشکلات است.

از سوی دیگر، وضعیت غذا و تغذیه زندانیان نیز بارها مورد انتقاد قرار گرفته است. وعده های غذایی نامنظم و کیفیت پایین غذا، مشکلات سوءتغذیه و بیماری های مرتبط با آن را افزایش می دهد. روایت هایی وجود دارد که نگهبانان، هرگاه بخواهند غذا در اختیار زندانیان قرار می دهند و این خود، تجربه ای از بی قدرتی و سرنوشتی در دستان دیگران را به همراه دارد.

ازدحام و عدم تفکیک جرائم: سایه سنگین بی عدالتی

در زندان قرچک، تفکیک و طبقه بندی جرائم به درستی رعایت نمی شود. این بدان معناست که زندانیانی با اتهامات بسیار متفاوت، از قتل و قاچاق مواد مخدر گرفته تا دزدی مسلحانه و جرائم سیاسی، در یک سوله و کنار یکدیگر نگهداری می شوند. این وضعیت، فضایی از ناامنی و آسیب پذیری را به وجود می آورد، به خصوص برای زندانیان با جرائم کمتر یا زندانیان سیاسی که خود را در معرض خطر دائمی می بینند.

یکی از تکان دهنده ترین جنبه های این عدم تفکیک، نگهداری کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال در کنار زندانیان خطرناک است. این کودکان، که باید در کانون های اصلاح و تربیت تحت حمایت قرار گیرند، در محیطی قرار می گیرند که می تواند تأثیرات جبران ناپذیری بر روح و روان آن ها بگذارد و آینده شان را به کلی دگرگون سازد. این وضعیت، تجربه ای عمیق از بی عدالتی و نقض حقوق بنیادین کودک را به تصویر می کشد.

خدمات درمانی و پزشکی: دست و پنجه نرم کردن با بیماری

دسترسی زندانیان به پزشک و امکانات درمانی، معضلی دیگر است که در زندان قرچک به چشم می خورد. با وجود شیوع بیماری های مختلف ناشی از شرایط نامناسب بهداشتی و ازدحام، خدمات پزشکی ناکافی است و زندانیان اغلب برای دریافت درمان های اولیه نیز با موانع جدی روبرو می شوند. تصور کنید دردی دارید، اما هیچ راهکار درمانی مؤثری در دسترس نیست؛ این تجربه، خود به تنهایی می تواند به عذاب طاقت فرسایی تبدیل شود. این شرایط نه تنها رنج جسمی را افزایش می دهد، بلکه امید به بهبودی و بازگشت به زندگی عادی را نیز کمرنگ می کند.

مسائل حقوق بشری و حوادث مهم: پژواک فریادها

زندان قرچک ورامین، نه تنها به دلیل شرایط نامناسب نگهداری، بلکه به خاطر حوادث و گزارش های حقوق بشری متعددی که از آن منتشر شده، در کانون توجه قرار گرفته است. این زندان به عنوان محلی برای تبعید زندانیان سیاسی زن از اوین و سایر ندامتگاه ها نیز شناخته می شود که خود فصل جدیدی از مشکلات را می گشاید.

زندانیان سیاسی و تبعیدها: انتقال هایی با هدف فشار

در طول سالیان، موارد شاخصی از تبعید زندانیان سیاسی زن، از جمله نسرین ستوده، فعال حقوق بشر برجسته، و زنان دراویش گنابادی از زندان اوین به قرچک گزارش شده است. این انتقال ها اغلب با هدف افزایش فشار بر این زندانیان و دور کردن آن ها از فضای نسبتاً بهتر اوین صورت گرفته است. تجربه انتقال به قرچک، برای این زندانیان، به معنای ورود به محیطی با شرایط به مراتب دشوارتر، امکانات کمتر و محدودیت های بیشتر بوده است. این تبعیدها، خود به نوعی تنبیهی مضاعف محسوب می شود که نه تنها رنج جسمی، بلکه بار روانی سنگینی را نیز بر دوش زندانیان می گذارد.

در جریان اعتراضات مختلف، بسیاری از زنان بازداشتی، مستقیماً به زندان قرچک منتقل شده اند که از جمله آن ها می توان به شکوفه یداللهی و زنان دراویش اشاره کرد. این انتقال های ناگهانی و بدون طی مراحل قانونی و اداری مشخص، خود به بحرانی دیگر برای خانواده ها تبدیل می شود.

گزارش ها از ضرب و شتم و بدرفتاری: حکایت خشونت پنهان

متاسفانه، گزارش های متعددی از ضرب و شتم و بدرفتاری مأموران زندان با زندانیان در قرچک به گوش رسیده است. این حوادث، در مقاطع مختلفی رخ داده اند که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اردیبهشت ۱۳۹۰: خانواده های زندانیان سیاسی زن در قرچک، نامه ای به کمیسیون حقوق بشر اسلامی نوشتند و از وضعیت اسفناک زندان، از جمله ضرب و شتم معترضان با باتوم، پرده برداشتند. در این حادثه، بسیاری از زندانیان در تلاش برای فرار از کتک خوردن، زیر دست و پای دیگر زندانیان افتاده و صدمه دیدند.
• خرداد ۱۳۹۷: یازده زن درویش در زندان قرچک، به شدت مورد ضرب و شتم گارد زندان قرار گرفتند. این حادثه، با واکنش های شدید داخلی و بین المللی همراه شد.
• بهمن ۱۳۹۷: مأموران زندان برای سرکوب زندانیان معترض، به سوی آن ها گاز اشک آور و گاز فلفل پرتاب کرده و سپس با باتوم و شوکر، آن ها را مورد ضرب و جرح قرار دادند.

این حوادث خشونت آمیز، تجربه تلخ و تکان دهنده ای را برای زندانیان رقم زده است. شکوفه یداللهی در کتاب خود با نام «شکنجه سفید» به صراحت بیان کرده که در این حوادث، مأموران شوکر را مستقیماً به سر و صورت زندانیان می زدند. این گزارش ها، زندان قرچک را در ذهن بسیاری با بازداشتگاه کهریزک مقایسه می کند و از آن با عنوان «کهریزک دوم» یاد می کنند؛ مقایسه ای که خود گویای عمق فجایع رخ داده در این مکان است و حس ترس و ناامیدی را به یاد می آورد.

این زندان وضعیت بهداشتی بسیار نامناسبی دارد و برخی اعضای خانوادهٔ زندانیان سیاسی، شرایط اسفناک آن را را با بازداشتگاه کهریزک مقایسه و از آن به «کهریزک دوم» یاد کرده اند.

واکنش های داخلی و بین المللی: صدای مقاومت و اعتراض

حوادث زندان قرچک، همواره با واکنش های گسترده ای روبرو بوده است. خانواده های زندانیان به نهادهای حقوق بشری داخلی و بین المللی نامه نوشته اند و درخواست رسیدگی فوری داشته اند. سازمان هایی مانند عفو بین الملل، با محکوم کردن این خشونت ها، خواستار آزادی زندانیان، به ویژه زنان درویش، شده اند. فیلیپ لوتر، رئیس بخش تحقیقات عفو بین الملل در خاورمیانه و آفریقا، گزارش های رسیده از برخورد بی رحمانه گارد زندان را عمیقاً نگران کننده توصیف کرده است.

در داخل کشور، دادستانی ایران اخبار مرتبط با این حوادث را تکذیب کرده، اما فراکسیون زنان مجلس خواستار دیدار با زنان درویش شده تا از نزدیک شرایط را بررسی کند. رسانه هایی همچون سحام نیوز، اسامی مسئولانی را که در این ضرب و شتم ها نقش داشته اند، منتشر کرده اند؛ از جمله حمید محمدی، رئیس وقت زندان، و رضا حلوایی، پاسیار زندان، که در ضرب و شتم و فیلم برداری از آن دخیل بوده اند.

تحریم های بین المللی: پیامدهای جهانی

در مهرماه همان سال، برایان هوک، نماینده وقت وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، اعلام کرد که زندان قرچک در لیست تحریم های آمریکا قرار گرفته است. این تحریم، دو ماه بعد اجرایی شد و اهمیت بین المللی شرایط این زندان را بیش از پیش نمایان ساخت. تحریم ها، پیامی قوی از سوی جامعه جهانی برای رعایت حقوق بشر و بهبود وضعیت زندانیان در این ندامتگاه بوده و به نوعی مهر تأییدی بر گزارش های تلخ حقوق بشری است که از قرچک منتشر می شود.

اطلاعات تماس و راه های ارتباطی: راهنمای خانواده ها و وکلا

برای خانواده ها و وکلای دادگستری که به دنبال کسب اطلاعات یا ملاقات با زندانیان در زندان قرچک هستند، دسترسی به اطلاعات دقیق تماس و آدرس بسیار حیاتی است. این ندامتگاه، در مسیری دورافتاده قرار گرفته و پیدا کردن آن می تواند چالش برانگیز باشد.

آدرس دقیق و کامل زندان

زندان قرچک ورامین، در بزرگراه تهران-ورامین، منطقه قرچک، جاده قلعه نو قرار دارد. این موقعیت مکانی، در نزدیکی بیابان های شرق تهران و دور از مراکز شهری، دسترسی را برای بسیاری از مراجعین دشوار می سازد. برای رسیدن به این مکان، باید مسیری طولانی را از مناطق شهری طی کرد و همین مسئله، بار سنگینی را بر دوش خانواده های زندانیان، به خصوص آنانی که فاقد وسیله نقلیه شخصی هستند، می گذارد.

شماره تلفن های رسمی و موجود

شماره تلفن هایی که غالباً برای این ندامتگاه اعلام می شود، شامل 36120308، 36128114 و 36121040 است. با این حال، تجربیات کاربران و خانواده ها حاکی از آن است که پاسخگویی به این شماره ها همواره آسان نیست و گاهی اوقات برای دریافت یک پاسخ ساده، باید چندین بار تلاش کرد. این تجربه، خود می تواند به سرخوردگی و ناامیدی خانواده هایی منجر شود که نگران عزیزانشان هستند.

راهنمای کلی برای خانواده ها در خصوص ملاقات

ملاقات با زندانیان در زندان قرچک، نیازمند رعایت قوانین و مقررات خاصی است. زمان بندی ملاقات ها، مدارک لازم برای احراز هویت و رعایت قوانین عمومی زندان، از جمله مواردی است که خانواده ها باید به آن ها توجه کنند. این فرآیند، خود به نوعی یک آزمون صبر و تحمل است که خانواده ها باید آن را از سر بگذرانند تا بتوانند برای لحظاتی هر چند کوتاه، با عزیزانشان دیدار کنند. معمولاً در هنگام ملاقات، شرایطی برقرار می شود که زندانیان و خانواده هایشان از پشت شیشه و با تلفن صحبت کنند، تجربه ای که خود حس فاصله و جدایی را تشدید می کند.

نکات مهم برای وکلای دادگستری جهت پیگیری پرونده ها

وکلای دادگستری برای پیگیری پرونده موکلین خود در زندان قرچک، نیز با چالش هایی روبرو هستند. علاوه بر لزوم هماهنگی های قبلی و ارائه مدارک وکالت، دسترسی به زندانیان و مقامات زندان برای مشورت و پیگیری قانونی، گاهی با سختی هایی همراه می شود. آشنایی با روند اداری و قوانین داخلی زندان، برای وکلا ضروری است تا بتوانند به نحو مؤثرتری به موکلین خود کمک کنند.

دیدگاه ها و بازتاب عمومی: صداهایی از دل جامعه

زندان قرچک ورامین، نه تنها در گزارش های رسمی و حقوق بشری، بلکه در افکار عمومی و پلتفرم های اجتماعی نیز بازتاب گسترده ای داشته است. نظرات و تجربیات منتشر شده، هرچند غیررسمی و شخصی هستند، اما تصویر واضحی از دغدغه ها و نگرانی های جامعه را نشان می دهند.

بسیاری از کاربران، از نحوه عملکرد زندان، عدم رسیدگی به مشکلات زندانیان و برخورد نامناسب کارکنان انتقاد کرده اند. به عنوان مثال، یکی از کاربران تجربه خود را اینگونه بیان کرده که یکی از بدترین هاست؛ نه رسیدگی می کنند، نه جواب می دهند. اصلاً آب آشامیدنی اش قابل خوردن نیست و برخورد کارکنان که اصلاً ندارند. این نظرات، حس ناامیدی و بی عدالتی را منتقل می کنند و نشان دهنده آن است که مشکلات این زندان، تنها به دیوارهای آن محدود نمی شود، بلکه بازتاب آن به گوش جامعه نیز می رسد.

مقایسه زندان قرچک با سایر ندامتگاه های تهران و ایران، مانند ندامتگاه اوین، قزل حصار، فشافویه و کانون اصلاح و تربیت، نیز نشان می دهد که این زندان از نظر شرایط نگهداری و رعایت استانداردها، در جایگاه نامطلوبی قرار دارد. این مقایسه ها، به خصوص با اشاره به عنوان «کهریزک دوم»، بیانگر عمق نگرانی ها و انتقاداتی است که نسبت به وضعیت حقوق بشری و بهداشتی در قرچک وجود دارد. این دیدگاه ها، هر چند ممکن است مستندات رسمی نداشته باشند، اما پژواکی از دردهای پنهان و آشکار در این ندامتگاه هستند و اهمیت شفافیت و نظارت بیشتر را یادآوری می کنند.

جمع بندی و نتیجه گیری: فراخوانی برای نظارت و تغییر

زندان قرچک ورامین تهران، یا همان ندامتگاه شهر ری، بیش از یک مرکز صرف برای نگهداری زندانیان زن است؛ این مکان، آینه ای است که چالش های عمیق اجتماعی، حقوق بشری و انسانی را در خود بازتاب می دهد. از ازدحام بیش از حد و کمبود شدید امکانات بهداشتی گرفته تا عدم تفکیک جرائم و گزارش های تکان دهنده از بدرفتاری ها و خشونت، همه و همه تصویری نگران کننده از وضعیت حاکم بر این ندامتگاه ارائه می دهند. تجربه زیستن در چنین محیطی، نه تنها رنج جسمی، بلکه بار سنگین روانی و آسیب های جبران ناپذیری را بر زندانیان و خانواده هایشان تحمیل می کند.

تبعید زندانیان سیاسی به قرچک و حوادث خشونت آمیزی که در این زندان رخ داده، توجه نهادهای حقوق بشری داخلی و بین المللی را به خود جلب کرده و حتی منجر به تحریم این زندان توسط جامعه جهانی شده است. این واکنش ها، نشان دهنده ضرورت حیاتی تغییر و بهبود وضعیت در قرچک است. برای حرکت به سوی یک سیستم قضایی و کیفری عادلانه و انسانی، شفافیت، نظارت مستمر و رعایت بی قید و شرط حقوق زندانیان بر اساس قوانین ملی و استانداردهای بین المللی، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. تنها از طریق این اقدامات می توان به کرامت انسانی زندانیان احترام گذاشت و گامی مؤثر در جهت اصلاح و بازپروری برداشت، نه تنها برای ساکنان فعلی، بلکه برای هر انسانی که ممکن است روزی گذرش به این دیوارهای بلند بیفتد.