راهنمای کامل بازدید از حصن کیفا و نکات سفر
راهنمای بازدید از حصن کیفا
حصن کیفا، شهری باستانی در جنوب شرق ترکیه و استان باتمان، با قدمتی بیش از یازده هزار سال، امروزه با چالش های سد ایلیسو مواجه است و بخش هایی از آن زیر آب رفته. با این حال، بازدید از حصن کیفا، حتی در وضعیت کنونی، فرصتی بی بدیل برای تجربه تاریخ و تأمل در سرنوشت میراث جهانی به شمار می رود.
در میان کوهساران شرق ترکیه، جایی که رود دجله همچون رگ حیاتی از دل زمین می گذرد، شهری کهن به نام حصن کیفا آرمیده است. نامی پر از تاریخ، درد و زیبایی؛ شهری ۱۱ هزار ساله بر کرانه های دجله که اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند نگاهی عمیق و آگاهانه است. این مکان، نه تنها یک نقطه بر روی نقشه، بلکه فصلی زنده از کتاب تمدن بشری است که در طول هزاران سال، شاهد طلوع و غروب امپراتوری ها، تلاقی فرهنگ ها و شکوه معماری بوده است. با آب گیری سد ایلیسو، چشم انداز حصن کیفا دستخوش تغییرات گسترده ای شد و بسیاری از جاذبه های تاریخی آن به زیر آب رفتند. با این حال، روح این شهر همچنان زنده است و آماده است تا داستان های ناگفته اش را برای هر بازدیدکننده ی ماجراجو و فرهنگی بازگو کند.
سفر به حصن کیفا در عصر حاضر، تجربه ای فراتر از یک بازدید ساده ی گردشگری است. این سفر، دعوتی است به تأمل در چالش های حفظ میراث فرهنگی در برابر توسعه، و فرصتی برای دیدن بقایای یک تمدن باشکوه که برای بقا مبارزه می کند. این راهنمای جامع به شما کمک می کند تا سفری آگاهانه و مسئولانه به این شهر باستانی برنامه ریزی کنید؛ از چگونگی دسترسی و بهترین زمان سفر گرفته تا جاذبه های فعلی قابل بازدید و نکاتی که تجربه ی شما را غنی تر خواهند ساخت.
حصن کیفا کجاست؟ در قلب تاریخ و جغرافیای ترکیه
حصن کیفا، نگین درخشان جنوب شرقی ترکیه، در استان باتمان و بر کرانه ی رود دجله جای گرفته است. این موقعیت جغرافیایی، از دیرباز آن را به نقطه ای استراتژیک و حیاتی در منطقه تبدیل کرده بود. برای هزاران سال، حصن کیفا پلی میان آناتولی، بین النهرین و سوریه محسوب می شد و نقشی محوری در جاده ابریشم و مسیرهای تجاری و نظامی روزگاران کهن ایفا می کرد. کاروان های تجاری که حامل ادویه، ابریشم و فلزات گران بها بودند، از این شهر می گذشتند و حصن کیفا به عنوان یک ایستگاه مهم، از آن ها محافظت کرده و امکان تبادل کالا و فرهنگ را فراهم می آورد.
نام گذاری این شهر نیز خود قصه ای از پیوند عمیق با طبیعت سنگی اطرافش دارد. واژه «حصن کیفا» از دو بخش «حصن» به معنای دژ، قلعه یا پناهگاه مستحکم، و «کیفا» که ریشه های کهن در زبان های سریانی و ارمنی با مفهوم «سنگ» یا «صخره» دارد، تشکیل شده است. این ریشه شناسی، کاملاً با واقعیت جغرافیایی حصن کیفا همخوانی دارد؛ شهری که بر روی صخره های بلند و مشرف به رود دجله بنا شده و همچون دژی سنگی در دل طبیعتی سنگی خودنمایی می کند. در گذر هزاره ها، این شهر نام های گوناگونی را به خود دیده است که هر یک، فصلی از هویت تاریخی آن را به تصویر می کشد، از «کیفاس» رومی تا «تلّ کیفا»ی عربی و در نهایت «حسن کیف» کنونی.
حصن کیفا پیش از سد: شکوه یک تمدن ۱۱ هزار ساله
داستان حصن کیفا، روایتی از زندگی مستمر در طول یازده هزاره است؛ روایتی که از نخستین انسان های غارنشین تا دوران پرشکوه امپراتوری ها، پرده برمی دارد. این شهر، همچون یک کتابخانه ی عظیم، هر لایه اش گواه بر حضور و تأثیر تمدنی متفاوت است و به هر بازدیدکننده ای اجازه می دهد تا در خیال خود، به اعماق زمان سفر کند و شاهد شکوه از دست رفته ی آن باشد.
تاریخچه و ریشه شناسی نام
شواهد باستان شناسی نشان می دهد که حصن کیفا یکی از کهن ترین سکونت گاه های بشری در جهان است. قدمت یازده هزار ساله آن، این شهر را در کنار قدیمی ترین تمدن های بین النهرین قرار می دهد و درک ما را از تکامل اجتماعی و فرهنگی انسان ها غنا می بخشد. مردمان اولیه در غارهای طبیعی و دست ساز اطراف رود دجله زندگی می کردند و زندگی آن ها ارتباط تنگاتنگی با منابع آب و حاصلخیزی این منطقه داشت. این غارها، که بقایایشان هنوز هم حس کنجکاوی را برمی انگیزد، خود گواه هزاران سال پایداری و سازگاری انسان با طبیعت هستند.
همانطور که پیش تر اشاره شد، نام «حصن کیفا» به معنای «دژ سنگی» است که به وضوح موقعیت طبیعی و استراتژیک آن را شرح می دهد. این نام در طول تاریخ و با روی کار آمدن تمدن های مختلف دستخوش تغییراتی شد، اما ماهیت سنگی و غیرقابل نفوذ بودن آن همواره در نام گذاری ها منعکس بوده است. این تغییرات نام، همچون لایه هایی بر پیکره ی زمان، روایت گر تحولات فرهنگی و زبانی در این منطقه ی استراتژیک هستند.
دوران های حکومتی و اهمیت تاریخی
حصن کیفا در طول تاریخ، تحت نفوذ امپراتوری ها و سلسله های متعددی قرار گرفت که هر یک، ردپایی از فرهنگ و معماری خود را بر پیکر این شهر باقی گذاشتند:
- دوران ماقبل تاریخ و باستان: شواهد از غارنشینی های اولیه و سکونت گاه های نوسنگی حکایت دارند. بعدها، این شهر تحت نفوذ امپراتوری های هخامنشی، یونانیان، رومیان و بیزانسی ها قرار گرفت و به عنوان یک دژ مرزی حیاتی و مرکزی استراتژیک شناخته می شد. قلعه حصن کیفا، شاهد درگیری های بی شمار میان این قدرت ها بود و کلیساهای متعددی در دوران مسیحیت در آن بنا شد.
- ورود اسلام و دوران اولیه اسلامی: در سال ۶۴۰ میلادی، حصن کیفا به دست اعراب مسلمان فتح شد و فصل جدیدی در تاریخ این شهر گشوده شد. با ورود اسلام، تأثیرات فرهنگی، معماری و اجتماعی اسلامی به تدریج در حصن کیفا ریشه دواند و شهر تحت قلمرو سلسله هایی چون حمدانیان قرار گرفت.
- عصر طلایی حصن کیفا: آرتوکیدها و ایوبیان (قرون ۱۲ تا ۱۳ میلادی): این دوره را می توان اوج شکوفایی حصن کیفا دانست. آرتوکیدها، حاکمان ترکمان تبار، شهر را به یکی از مراکز اصلی علم، فرهنگ و هنر تبدیل کردند و بناهای باشکوهی در آن ساختند. تحت فرمانروایی ایوبیان نیز، حصن کیفا به دلیل موقعیت استراتژیک خود، نقش حیاتی در مسیرهای تجاری، به ویژه جاده ابریشم، ایفا می کرد و شاهد ساخت مساجد، مدارس، پل ها و کاخ های بی نظیری بود. این دوره برای هر بازدیدکننده، تصویری از شهری پر جنب و جوش و آباد را ترسیم می کند.
- حملات مغول و دوران افول: در سال ۱۲۶۰ میلادی، حصن کیفا نیز از حملات ویرانگر مغولان در امان نماند و غارت و تا حد زیادی ویران شد. این حمله، ضربه مهلکی به شکوفایی حصن کیفا وارد آورد و آن را وارد دوران افول کرد.
- دوران ترکمن ها و صفویان: پس از حملات مغول، حصن کیفا دست به دست میان قراقویونلوها و آق قویونلوها چرخید و حتی برای لحظه ای کوتاه در اوایل قرن دهم هجری قمری، تحت قلمرو شاه اسماعیل صفوی درآمد.
- ادغام در امپراتوری عثمانی: در سال ۱۵۱۵ میلادی، حصن کیفا توسط عثمانی ها تصرف شد و به طور رسمی به امپراتوری عثمانی پیوست. با وجود ادغام، حصن کیفا برای مدتی اهمیت اقتصادی و فرهنگی خود را حفظ کرد، اما با تغییر مسیرهای تجاری جهانی، به تدریج از رونق آن کاسته شد.
حصن کیفا، با هر لایه ای از خاک و هر قطعه سنگی که از آن بر جای مانده، داستان هزاران سال زندگی، تلاش و همزیستی تمدن ها را فریاد می زند. این شهر، موزه ای زنده و گواه بر توانایی انسان در خلق زیبایی و پایداری در برابر گذر زمان است.
حصن کیفا در عصر حاضر: میراثی در آستانه نابودی و تولد دوباره
داستان حصن کیفا در عصر حاضر، نمادی از کشمکش جهانی میان توسعه و حفظ میراث فرهنگی است؛ کشمکشی که می تواند به از دست رفتن یکی از گنجینه های بشریت منجر شود. اما در این میان، تلاش هایی نیز برای حفظ و بازتعریف هویت این شهر در حال انجام است.
پروژه سد ایلیسو و پیامدهای آن
تهدید اصلی برای حصن کیفا، پروژه عظیم سد ایلیسو است که بخشی از طرح توسعه جنوب شرقی آناتولی (GAP) توسط دولت ترکیه با هدف تولید برق، آبیاری زمین های کشاورزی و کنترل سیلاب ها ساخته شد. اگرچه این پروژه برای توسعه اقتصادی منطقه مزایای زیادی به همراه دارد، اما هزینه ای گزاف بر دوش میراث فرهنگی و طبیعی حصن کیفا تحمیل کرد. با تکمیل سد ایلیسو و آغاز آب گیری آن، بسیاری از آثار تاریخی و بخش های قدیمی شهر در معرض سیل گرفتگی قرار گرفتند و متأسفانه، بخش بزرگی از آن ها اکنون زیر آب رفته است. این فاجعه فرهنگی، به معنای از دست رفتن دسترسی به اطلاعات ارزشمند باستان شناسی، فرهنگی و تاریخی است.
تلاش برای نجات و انتقال آثار: پارک فرهنگی جدید
در واکنش به این تهدید، تلاش های بین المللی گسترده ای برای نجات حصن کیفا صورت گرفت. سازمان های جهانی حفظ میراث فرهنگی، باستان شناسان، فعالان محیط زیست و دوستداران تاریخ، کارزارهای متعددی را برای جلب توجه افکار عمومی و فشارهای دیپلماتیک بر دولت ترکیه راه اندازی کردند. در پاسخ به این فشارها، دولت ترکیه اقدام به انتقال برخی از مهم ترین بناهای تاریخی حصن کیفا به یک پارک فرهنگی جدید در ارتفاعات بالاتر کرد. این فرآیند پیچیده و پرهزینه، شامل جابجایی سازه های بزرگی مانند آرامگاه زینل بی و مسجد الرزق بود. در حالی که این اقدام، تا حدودی توانست برخی از آثار را از نابودی کامل نجات دهد، اما با چالش های فراوانی روبرو بود. این پارک فرهنگی، اکنون به مرکزی برای نمایش این آثار منتقل شده و روایت داستان حصن کیفا تبدیل شده است.
جاذبه های قابل بازدید در حصن کیفای امروز (پس از سد)
با وجود آب گیری سد ایلیسو و تغییرات گسترده در حصن کیفا، این شهر همچنان جاذبه هایی برای ارائه به بازدیدکنندگان دارد. در سفر خود، می توانید بقایای گذشته را در کنار چشم اندازهای جدید و آثار منتقل شده مشاهده کنید.
آثار منتقل شده در پارک فرهنگی جدید
پارک فرهنگی جدید حصن کیفا (Yeni Hasankeyf Kültür Parkı) میزبان چندین بنای تاریخی است که از محل اصلی خود جابجا شده اند تا از غرق شدن نجات یابند. این تجربه، حس متفاوتی از تماشای تاریخ را به بازدیدکننده ارائه می دهد:
- آرامگاه زینل بی (Zenel Bey Turbesi): این آرامگاه متعلق به دوره آق قویونلوها، با گنبد آجری فیروزه ای و تزئینات داخلی منحصر به فرد، یکی از مهم ترین بناهای منتقل شده است. معماری آن، با نمای بیرونی استوانه ای شکل و داخلی هشت ضلعی، الهام بخش بسیاری از بناهای منطقه بوده است.
- مسجد الرزق (El Rızk Camii): این مسجد که در سال ۱۴۰۹ میلادی بنا شده بود، با مناره باشکوه و تزئینات ظریف گچ بری خود، نمونه ای برجسته از معماری اسلامی است. مناره بلند و استوانه ای شکل آن، اکنون در پارک فرهنگی جلوه ای خاص دارد و نمادی از ایمان و هنر گذشته است.
- مسجد سلیمان و قوچ جامعی: این مساجد نیز با سبک های معماری خاص خود و کتیبه های دوران ایوبی و آق قویونلو، از جمله بناهایی هستند که به این پارک منتقل شده اند.
- امام عبدالله زاویسی: این بنا نیز یکی از سازه های مذهبی است که به دقت جابجا شده و در پارک فرهنگی قابل مشاهده است.
بقایای باقیمانده و دیدنی های طبیعی
با وجود غرق شدن بخش اعظم شهر، برخی از قسمت ها و چشم اندازهای طبیعی حصن کیفا همچنان قابل بازدید هستند و می توانند حس شگفت انگیزی از عظمت و اندوه را در بازدیدکنندگان ایجاد کنند:
- قلعه حصن کیفا (Hisn Kayfa Castle): این قلعه که نماد مقاومت و استراتژی است، بر فراز صخره ای سر به فلک کشیده و مشرف به رود دجله (که اکنون بخشی از دریاچه سد است) قرار دارد. وضعیت فعلی قلعه، با چشم اندازهای دریاچه و شهر جدید حصن کیفا، ترکیبی از گذشته و حال را به نمایش می گذارد. می توان از بالای دیوارهای آن به تماشای افق نشست و عظمت و گذر زمان را در وجود خود حس کرد.
- بقایای پل تاریخی حصن کیفا: این پل سنگی عظیم، که روزگاری یکی از بزرگترین پل های سنگی قرون وسطی و شاهراه جاده ابریشم بود، اکنون تنها بقایایی از طاق ها و پایه های سنگی اش را به نمایش می گذارد. نمای سمبولیک آن از گذشته، گویای رونق و پویایی حصن کیفا در دوران اوج خود است.
- غارهای اطراف: در صورت دسترسی امن و مجاز، غارهای دست ساز در دل صخره ها که از دوران ماقبل تاریخ مورد استفاده قرار می گرفتند، می توانند شما را با زندگی ابتدایی مردمان این سرزمین آشنا کنند.
- دریاچه سد ایلیسو: امکان قایق سواری بر روی دریاچه سد (در صورت امکان پذیر بودن و مجاز بودن) برای دیدن بقایای شهر از آب، تجربه ای بی نظیر و کمی غم انگیز خواهد بود. می توان تصور کرد که چگونه بناهای تاریخی در زیر امواج پنهان شده اند.
شهرک جدید حصن کیفا
در کنار بقایای شهر قدیم و پارک فرهنگی، شهرک جدید حصن کیفا نیز ساخته شده است. این شهرک با امکانات رفاهی مدرن، بازار محلی و رستوران ها، پذیرای ساکنان سابق حصن کیفا و گردشگران است. این بخش از سفر، فرصتی برای آشنایی با زندگی معاصر مردم منطقه و درک سازگاری آن ها با شرایط جدید را فراهم می آورد.
راهنمای عملی سفر به حصن کیفا
برنامه ریزی دقیق، به شما کمک می کند تا سفری دلپذیر و بی دغدغه به حصن کیفا داشته باشید و از تمامی لحظات آن لذت ببرید.
دسترسی و حمل و نقل
حصن کیفا در استان باتمان، در جنوب شرقی ترکیه قرار دارد. برای رسیدن به این شهر، مسیرهای مختلفی وجود دارد:
- هوایی: نزدیک ترین فرودگاه ها در شهرهای باتمان (حدود ۳۵ کیلومتری حصن کیفا) و دیاربکر (حدود ۱۲۵ کیلومتری حصن کیفا) قرار دارند. می توانید از شهرهای بزرگ ترکیه مانند استانبول یا آنکارا پروازهای داخلی به این فرودگاه ها رزرو کنید.
- زمینی: از فرودگاه های باتمان یا دیاربکر، می توانید با اتوبوس، مینی بوس (دولموش) یا تاکسی به حصن کیفا دسترسی پیدا کنید. اتوبوس های بین شهری نیز از شهرهای بزرگ ترکیه به باتمان یا دیاربکر حرکت می کنند.
- خودروی شخصی: اگر با خودروی شخصی سفر می کنید، جاده های دسترسی به حصن کیفا از کیفیت مناسبی برخوردار هستند. استفاده از نقشه های آنلاین برای یافتن بهترین مسیر توصیه می شود.
- حمل و نقل محلی: در حصن کیفا و اطراف آن، برای بازدید از جاذبه ها می توانید از تاکسی های محلی یا مینی بوس ها استفاده کنید.
بهترین زمان بازدید
انتخاب زمان مناسب برای سفر به حصن کیفا، تجربه ی شما را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار می دهد:
- بهار (فروردین تا خرداد): این فصل با آب و هوای دلپذیر، طبیعت سرسبز و مناظر خیره کننده، بهترین زمان برای بازدید است. هوا نه خیلی گرم و نه خیلی سرد است و امکان گشت و گذار در فضای باز به راحتی فراهم می شود.
- پاییز (مهر تا آذر): با آب و هوای خنک تر و رنگارنگی طبیعت، پاییز نیز زمان مناسبی برای سفر است. ازدحام گردشگران کمتر است و می توان از آرامش بیشتری لذت برد.
- تابستان (تیر تا شهریور): تابستان های منطقه بسیار گرم و آفتابی هستند. اگر در این فصل سفر می کنید، حتماً از کلاه، عینک آفتابی، ضدآفتاب و آب فراوان استفاده کنید و ساعات گرم روز را در اماکن سرپوشیده یا سایه بگذرانید.
- زمستان (دی تا اسفند): زمستان ها می تواند با بارش برف و سرمای شدید همراه باشد که بازدید از برخی جاذبه ها را دشوار می سازد.
اقامت در حصن کیفا
گزینه های اقامتی در حصن کیفا عمدتاً محدود به شهرک جدید است، اما می توانید در شهرهای اطراف نیز اقامت کنید:
- شهرک جدید حصن کیفا: در این شهرک، هتل های کوچک و مهمان خانه هایی برای اقامت وجود دارد. رزرو قبلی، به ویژه در فصول شلوغ، توصیه می شود.
- شهرهای نزدیک: می توانید در شهرهای باتمان یا دیاربکر اقامت کنید و برای بازدید یک روزه به حصن کیفا بروید. این شهرها گزینه های اقامتی متنوع تری را ارائه می دهند.
برنامه ریزی سفر (پیشنهادی)
برای اینکه بتوانید با تمام وجود، تاریخ و زیبایی های حصن کیفا را لمس کنید، برنامه ای ۲ تا ۳ روزه پیشنهاد می شود:
- برنامه یک روزه:
- صبح: بازدید از پارک فرهنگی جدید حصن کیفا و تماشای آثار منتقل شده مانند آرامگاه زینل بی و مسجد الرزق.
- بعدازظهر: صعود به قلعه حصن کیفا برای لذت بردن از چشم اندازهای خیره کننده دریاچه و بقایای شهر قدیمی. تماشای بقایای پل تاریخی نیز می تواند بخش جذابی از این برنامه باشد.
- برنامه دو روزه:
- روز اول: مشابه برنامه یک روزه، با تأکید بیشتر بر کاوش عمیق تر در هر بخش و صرف زمان بیشتر برای عکاسی و تأمل.
- روز دوم: گشت و گذار در شهرک جدید حصن کیفا، بازدید از بازارهای محلی و آشنایی با فرهنگ و زندگی مردم منطقه. در صورت امکان، قایق سواری بر روی دریاچه سد برای دیدن مناظر از زاویه ای متفاوت.
نکات مهم و توصیه های کاربردی برای بازدید از حصن کیفا
برای تجربه ای کامل و مسئولانه از سفر به حصن کیفا، توجه به نکات زیر ضروری است:
- آمادگی فرهنگی: حصن کیفا در منطقه ای سنتی از ترکیه قرار دارد. احترام به فرهنگ و آداب و رسوم محلی، به خصوص هنگام بازدید از اماکن مذهبی، بسیار مهم است.
- لباس مناسب: بسته به فصل و برنامه بازدید از اماکن مذهبی، لباس مناسب و پوشیده به همراه داشته باشید. کفش های راحت و مناسب برای پیاده روی در مسیرهای ناهموار و صخره ای ضروری است.
- خوراکی و آب: به خصوص در فصول گرم سال، حتماً آب کافی به همراه داشته باشید. اگر قصد کاوش در مناطق دورتر را دارید، مقداری خوراکی سبک نیز می تواند مفید باشد.
- عکاسی: مناظر حصن کیفا بسیار چشم نواز و الهام بخش هستند. می توانید عکس های زیبایی از قلعه، دریاچه سد و آثار منتقل شده بگیرید. به محدودیت های عکاسی در برخی اماکن (در صورت وجود) توجه کنید.
- امنیت: همیشه به توصیه های محلی و هشدارهای امنیتی توجه کنید و از مسیرهای مشخص شده و ایمن برای بازدید استفاده کنید. حفظ ایمنی شخصی در اولویت قرار دارد.
- بررسی آخرین وضعیت: وضعیت حصن کیفا و دسترسی به جاذبه ها ممکن است در طول زمان تغییر کند. پیش از سفر، حتماً اطلاعات به روز را از منابع معتبر (مانند وب سایت های رسمی گردشگری ترکیه یا راهنماهای محلی) بررسی کنید.
- راهنمای محلی: استخدام یک راهنمای محلی می تواند به شما کمک کند تا درک عمیق تری از تاریخ، فرهنگ و چالش های حصن کیفا به دست آورید و از جزئیات پنهان این شهر آگاه شوید.
تجربه ای فراتر از یک بازدید: تأمل در میراث غرق شده
سفر به حصن کیفا، تنها یک گردش تفریحی نیست، بلکه تجربه ای عمیق و پر از تأمل است. این شهر، فریادی برای درک داستان خود و چالش های حفظ میراث جهانی است؛ جایی که می توان به طور ملموس، کشمکش میان توسعه و حفظ گنجینه های فرهنگی را حس کرد. وقتی بر فراز قلعه حصن کیفا می ایستید و به افق گسترده ی دریاچه ی سد ایلیسو نگاه می کنید، می توانید تصور کنید که چگونه هزاران سال تاریخ و زندگی در زیر امواج پنهان شده است. این تجربه، حس اندوهی عمیق را به همراه می آورد، اما همزمان، اهمیت پایداری و یادآوری گذشته را نیز برجسته می سازد.
بازدید از حصن کیفا، شما را به یک سفر مسئولانه دعوت می کند؛ سفری که در آن، شما نه تنها یک تماشاگر، بلکه شاهدی بر تاریخ زنده هستید. می توانید با ثبت و به اشتراک گذاری تجربیات و تصاویر خود، به افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت حفظ این گونه میراث های جهانی کمک کنید. این شهر، به هر بازدیدکننده فرصت می دهد تا به عمق داستان های تمدن بشری سفر کند و درک عمیق تری از تلاش های انسان برای ساخت و نگهداری از تاریخ خود به دست آورد. در هر گوشه ی حصن کیفا، چه در آثار منتقل شده و چه در بقایای باقیمانده، داستانی برای شنیدن وجود دارد که شما را به تفکر وامی دارد.
نتیجه گیری
حصن کیفا، با قدمتی یازده هزار ساله، تنها یک شهر باستانی نیست؛ این مکان نمادی زنده از تلاقی تمدن ها، گنجینه ای بی بدیل از هنر و معماری، و شاهدی بر پایداری حیات بشری در طول هزاره هاست. از غارهای ماقبل تاریخ تا قلعه های رومی و مساجد اسلامی، هر گوشه ای از این سرزمین، داستانی ناگفته از انسان و تاریخ را در دل خود دارد. حصن کیفا، نه یک بنای منفرد، بلکه یک شهر-موزه است که تمامی ابعاد زندگی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی دوران های مختلف را به نمایش می گذارد.
در دنیای امروز، حصن کیفا به یک یادآور قدرتمند از پیامدهای توسعه بر میراث فرهنگی تبدیل شده است. پروژه سد ایلیسو، اگرچه با اهداف توسعه ای آغاز شد، اما به قیمت از دست رفتن بخش بزرگی از این میراث ارزشمند تمام شد. داستان حصن کیفا، فریادی است برای حفظ آن دسته از گنجینه هایی که هنوز پابرجای اند و درس عبرتی برای تمامی ملت ها تا در برنامه های توسعه خود، همواره به ارزش بی بدیل میراث فرهنگی شان توجه کنند.
این شهر، نه تنها باید در حافظه تاریخی ما بماند، بلکه باید به عنوان یک درخواست جهانی برای مسئولیت پذیری بیشتر در قبال گذشته مشترک بشریت عمل کند. حصن کیفا، یک درس تاریخی است که به ما می آموزد چگونه می توانیم بین نیازهای امروز و حفظ ارزش های دیروز تعادل برقرار کنیم، تا نسل های آینده نیز بتوانند عظمت تمدن های گذشته را از نزدیک تجربه کنند و از آن ها بیاموزند. سفر به حصن کیفا، دعوت به یک ماجراجویی تاریخی و فرهنگی است که نگاه هر فرد را به اهمیت این میراث تغییر خواهد داد و تجربه ای عمیق و فراموش نشدنی را رقم می زند.