دیدنی های اطراف روستای دیزباد

آخرین به روز رسانی: 13 خرداد 1404

خواندن این مطلب 19 دقیقه زمان میبرد

در دل رشته کوه های سر به فلک کشیده بینالود و در نزدیکی شهر تاریخی نیشابور روستایی پلکانی آرمیده که نگینی سبز بر تارک این خطه محسوب می شود: روستای دیزباد. این سکونتگاه کوهستانی نه تنها به خاطر معماری منحصربه فرد و خانه هایی که بر دامنه کوه همچون پلکان نشسته اند شهرت دارد بلکه به واسطه طبیعت بکر چشمه های جوشان باغ های پربار و مهم تر از همه فرهنگ غنی و رویکرد پیشرو مردمش در حفاظت از محیط زیست مقصدی جذاب برای طبیعت گردان علاقه مندان به فرهنگ بومی و کسانی است که به دنبال آرامش در دل کوهستان هستند. سفر به دیزباد تجربه ای فراتر از بازدید از یک روستای زیباست؛ این سفر درک عمیقی از همزیستی انسان و طبیعت پشتکار و نوآوری در دل سنت ها و اهمیت آموزش و سواد در توسعه پایدار را به ارمغان می آورد. اما زیبایی های این منطقه تنها به مرزهای خود دیزباد محدود نمی شود. اطراف این روستای کوهستانی به ویژه در پهنه شهرستان نیشابور جاذبه های طبیعی و تاریخی فراوانی وجود دارد که هر یک به تنهایی ارزش بازدید دارند و می توانند سفر شما به دیزباد را کامل تر و خاطره انگیزتر سازند. اگر به دنبال کشف گوشه های کمتر دیده شده خراسان رضوی هستید و می خواهید غرق در طبیعت شوید یا از تاریخ و فرهنگ منطقه بهره ببرید آشنایی با دیدنی های اطراف این روستای پلکانی برای برنامه ریزی سفری چند روزه ضروری است.

معرفی روستای دیزباد نیشابور

روستای دیزباد واقع در دامنه های جنوبی رشته کوه های بینالود و در فاصله حدود ۷۵ کیلومتری شهر مشهد و ۷۰ کیلومتری شهر نیشابور یکی از خاص ترین و پیشرفته ترین روستاهای ایران به شمار می آید. این روستای زیبا و پلکانی بافتی شبیه به روستای ماسوله در گیلان دارد جایی که پشت بام یک خانه حیاط خانه بالایی است. دیزباد در ارتفاع حدود ۲۰۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته و همین ارتفاع باعث شده تا آب و هوایی خنک و دلپذیر به ویژه در فصول گرم سال داشته باشد که آن را به پناهگاهی ایده آل برای فرار از گرمای شهرها تبدیل کرده است. وجه تمایز اصلی دیزباد نه تنها در زیبایی های طبیعی یا معماری خاص آن بلکه در فرهنگ و سطح سواد بالای اهالی آن نهفته است. مردم این روستا با همت و تلاش خود زیرساخت های اولیه نظیر مدرسه (که از سال ۱۳۱۲ فعال بوده) برق و تلفن را سال ها پیش از بسیاری از مناطق دیگر کشور به روستای خود آورده اند. این پیشگامی در پذیرش دانش و فناوری ریشه در اهمیت دادن اهالی به آموزش دارد که باعث شده است این روستا نرخ بی سوادی بسیار پایینی داشته باشد و بسیاری از ساکنان آن در سطوح عالی تحصیلی به موفقیت دست یابند. این آگاهی و دغدغه نسبت به پیشرفت در رویکرد زیست محیطی مردم دیزباد نیز بازتاب یافته و این روستا را به الگویی در زمینه حفاظت از طبیعت و توسعه پایدار تبدیل کرده است.

جاذبه های گردشگری روستای دیزباد

روستای دیزباد خود به تنهایی مجموعه ای از جاذبه های طبیعی و فرهنگی را در بر می گیرد که هر بازدیدکننده ای را مجذوب خود می کند. قلب تپنده طبیعت دیزباد بیش از ۱۵۰ چشمه و چندین رودخانه فصلی و دائمی است که در سراسر منطقه پراکنده شده اند و سرسبزی و خرمی باغ های میوه را تضمین می کنند. آب این چشمه ها در استخرهای طبیعی جمع آوری شده و فضایی دلنشین برای استراحت و لذت بردن از طبیعت فراهم آورده است. مسیرهای پیاده روی متعددی در دل باغ ها و در امتداد جویبارها وجود دارد که به آلاچیق های سنتی و نقاط دیدنی با چشم اندازهای خیره کننده از بافت پلکانی روستا و کوهستان اطراف منتهی می شوند. این مسیرها فرصتی عالی برای گشت و گذار در طبیعت و عکاسی فراهم می کنند. در ارتفاعات مشرف به روستا بقایای یک قلعه سنگی قدیمی به چشم می خورد که هرچند اطلاعات دقیقی از تاریخچه آن در دست نیست اما می تواند مقصدی برای علاقه مندان به تاریخ و پیاده روی در ارتفاع باشد. معماری پلکانی روستا با خانه هایی از جنس سنگ و خشت که به زیبایی در دامنه کوه جای گرفته اند یکی دیگر از جاذبه های بصری دیزباد است. علاوه بر این ها نمادی منحصر به فرد در روستا وجود دارد که تابلویی با نقش DNA است و در بالای آن لانه ای برای پرنده ساخته شده. این نماد بیانگر این ایده است که حفاظت از محیط زیست و دغدغه مندی نسبت به طبیعت در ژن و ذات مردم این منطقه نهادینه شده و بخشی از هویت آن هاست. این ترکیب از طبیعت بکر معماری خاص و فرهنگ غنی دیزباد را به مقصدی بی نظیر برای تجربه آرامش و زیبایی تبدیل کرده است.

جاهای دیدنی طبیعی اطراف نیشابور

شهرستان نیشابور با موقعیت جغرافیایی خاص خود در دامنه کوه های بینالود و کویر دارای تنوع اقلیمی و طبیعی چشمگیری است. اطراف روستای دیزباد به خصوص در نواحی کوهستانی و ییلاقی نیشابور جاذبه های طبیعی فراوانی وجود دارد که تکمیل کننده سفر به این منطقه هستند. این دیدنی ها شامل دره ها آبشارها غارها و مناطق ییلاقی سرسبز هستند که هر یک زیبایی های خاص خود را دارند و فرصت های مناسبی برای طبیعت گردی کوهنوردی پیک نیک و عکاسی فراهم می کنند. بازدید از این مناطق می تواند تصویری کامل تر از پتانسیل های گردشگری طبیعی استان خراسان رضوی و به ویژه شهرستان نیشابور به شما ارائه دهد. برای کسانی که به دنبال فرار از هیاهوی شهر و غرق شدن در آرامش طبیعت هستند این مناطق اطراف دیزباد گزینه های ایده آلی محسوب می شوند و تجربه ای متفاوت از سفر به شمال شرق ایران را ارائه می دهند.

دره هفت غار نیشابور

دره هفت غار یکی از زیباترین و شناخته شده ترین جاذبه های طبیعی اطراف نیشابور است که در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری جنوب غربی این شهر و در نزدیکی روستای باصفای فدیهه قرار دارد. این دره به دلیل وجود هفت حفره یا غار کوچک در دیواره های سنگی خود به این نام خوانده می شود هرچند این حفره ها بیشتر شبیه به فرسایش های طبیعی و پناهگاه های کوچک هستند تا غارهای عمیق و بزرگ. مسیر دسترسی به دره هفت غار نسبتاً آسان است و می توان با خودرو تا نزدیکی ورودی دره رفت. پس از آن پیاده روی در مسیری سنگلاخی و در کنار رودی فصلی آغاز می شود. دیواره های بلند و صخره ای دره با رنگ های قرمز و قهوه ای منظره ای چشم نواز خلق کرده اند. در فصول پرآب آبشارهای کوچک و حوضچه های طبیعی در طول مسیر شکل می گیرند که زیبایی دره را دوچندان می کنند. این دره مقصدی محبوب برای کوهنوردان صخره نوردان و طبیعت گردان است. پیاده روی در دل دره با وجود سایه صخره ها و صدای آب (در صورت وجود) تجربه ای لذت بخش به ویژه در فصول بهار و پاییز فراهم می کند. پوشش گیاهی منطقه شامل درختچه ها گیاهان دارویی و گل های وحشی است که در بهار جلوه ای خاص به دره می بخشند. این دره نمونه ای عالی از فرسایش آبی و بادی در منطقه است و زمین شناسی آن نیز می تواند برای علاقه مندان به این حوزه جذاب باشد.

منطقه ییلاقی باغرود در نیشابور

منطقه ییلاقی باغرود واقع در شمال شهر نیشابور یکی از مهم ترین و پرطرفدارترین تفرجگاه های این شهرستان محسوب می شود. این منطقه در دامنه کوه های بینالود قرار گرفته و به دلیل وجود رودخانه دائمی باغرود که از ارتفاعات سرچشمه می گیرد دارای طبیعتی سرسبز باغ های فراوان و آب و هوایی خنک و دلپذیر است. باغرود از دیرباز محل اتراق تابستانی مردم نیشابور و مناطق اطراف بوده و امروزه با احداث امکانات تفریحی و اقامتی به یک قطب گردشگری تبدیل شده است. در این منطقه علاوه بر طبیعت زیبا و مسیرهای پیاده روی در کنار رودخانه مجموعه های تفریحی رستوران ها اقامتگاه ها و فضاهای مناسب برای پیک نیک وجود دارد. اردوگاه کشوری شهید رجایی نیشابور نیز در این منطقه واقع شده است. باغرود به خصوص در فصل بهار و تابستان که درختان سرسبز هستند و هوا مطبوع است پذیرای تعداد زیادی از بازدیدکنندگان است. صدای جریان آب نسیم خنک کوهستان و چشم انداز باغ ها فضایی آرامش بخش و دلنشین برای استراحت و تفریح فراهم می کند. این منطقه علاوه بر جاذبه های طبیعی به دلیل نزدیکی به شهر نیشابور دسترسی آسانی به امکانات شهری و جاذبه های تاریخی و فرهنگی این شهر نیز دارد و می تواند بخشی از برنامه سفر به منطقه باشد.

روستای ییلاقی آبشار بار نیشابور

روستای بار واقع در شمال غربی نیشابور و در فاصله حدود ۵۵ کیلومتری این شهر یکی دیگر از مناطق ییلاقی زیبا و خوش آب و هوای شهرستان است که به واسطه آبشار بلند و زیبای خود شهرت دارد. روستای بار خود دارای بافتی کوهستانی و پلکانی است و در دره ای سرسبز قرار گرفته است. اما جاذبه اصلی این منطقه آبشار بار است که یکی از مرتفع ترین آبشارهای استان خراسان رضوی محسوب می شود. برای رسیدن به آبشار باید مسیری را از روستا به سمت بالا طی کرد. این مسیر پیاده روی در کنار رودخانه و در دل دره ای سرسبز و زیبا قرار دارد و خود بخشی از جذابیت بازدید از آبشار است. در طول مسیر باغ های میوه دیواره های سنگی و پوشش گیاهی متنوعی دیده می شود. آبشار بار از ارتفاعی چشمگیر فرود می آید و منظره ای دیدنی خلق می کند. اطراف آبشار فضایی مناسب برای استراحت و لذت بردن از طبیعت فراهم شده است. این منطقه در فصول بهار و تابستان با آب و هوای معتدل و طبیعت سرسبز مقصدی محبوب برای طبیعت گردان و علاقه مندان به کوهنوردی است. زیبایی آبشار و دره اطراف آن فرصت های عالی برای عکاسی را نیز فراهم می آورد. بازدید از آبشار بار می تواند تجربه ای هیجان انگیز و فراموش نشدنی در دل طبیعت کوهستانی نیشابور باشد و مکمل خوبی برای سفر به دیزباد است.

غار سرنی در نیشابور

غار سرنی یکی از جاذبه های طبیعی کمتر شناخته شده اما جذاب در اطراف نیشابور است که در فاصله حدود ۲۵ کیلومتری جنوب غربی این شهر در نزدیکی روستای سرنی و در دامنه کوه های فیروزه قرار دارد. این غار از نوع غارهای آهکی است و درون آن پدیده های زمین شناسی جالبی نظیر استالاکتیت ها و استالاگمیت ها (چکنده ها و چکیده ها) دیده می شود هرچند ممکن است تراکم و تنوع آن ها به اندازه غارهای معروف دیگر کشور نباشد. غار سرنی یک غار طبیعی با دهانه ای نسبتاً بزرگ است که ورود به آن نیاز به تجهیزات خاصی ندارد اما برای پیمایش بخش های عمیق تر و تاریک تر آن استفاده از چراغ قوه و احتیاط لازم است. گفته می شود این غار در گذشته محل زندگی یا پناهگاه انسان های اولیه بوده و آثاری از دوران پیش از تاریخ در نزدیکی آن کشف شده است. اطراف غار نیز طبیعت کوهستانی و نیمه بیابانی خاص خود را دارد که برای علاقه مندان به زمین شناسی و باستان شناسی می تواند جذاب باشد. بازدید از غار سرنی تجربه ای متفاوت از طبیعت گردی را ارائه می دهد و فرصتی برای کشف دنیای زیرزمینی منطقه فراهم می آورد. دسترسی به غار نیازمند کمی پیاده روی در منطقه کوهستانی است و بهتر است با راهنمای محلی یا اطلاعات کافی انجام شود. این غار می تواند مقصدی جالب برای کسانی باشد که به دنبال ماجراجویی و دیدن جاذبه های طبیعی غیرمعمول در اطراف نیشابور هستند.

روستای ییلاقی بوژان در نیشابور

روستای بوژان واقع در شمال شرقی نیشابور و در فاصله حدود ۱۳ کیلومتری این شهر یکی از محبوب ترین و زیباترین مناطق ییلاقی شهرستان است که به دلیل طبیعت بکر آب و هوای معتدل و بافت روستایی جذاب خود شهرت فراوان دارد. بوژان نیز مانند دیزباد دارای معماری پلکانی است و خانه ها در دامنه کوه به زیبایی چیده شده اند. رودخانه بوژان از میان روستا می گذرد و طراوت و سرسبزی خاصی به آن می بخشد. یکی از اصلی ترین جاذبه های بوژان آبشار زیبای آن است که در بالادست روستا واقع شده و مقصدی محبوب برای پیاده روی و طبیعت گردی است. مسیر دسترسی به آبشار از میان باغ ها و در کنار رودخانه می گذرد و بسیار دلنشین است. در فصول پرآب آبشار بوژان جلوه ای خیره کننده دارد. اطراف روستا نیز مسیرهای کوهنوردی و پیاده روی متعددی وجود دارد که فرصت های مناسبی برای گشت و گذار در طبیعت فراهم می کند. بوژان به دلیل نزدیکی به نیشابور دسترسی بسیار آسانی دارد و همین امر باعث شده تا در تمام فصول سال به خصوص در بهار و تابستان پذیرای تعداد زیادی از گردشگران و اهالی نیشابور و شهرهای اطراف باشد. امکانات رفاهی نظیر رستوران ها قهوه خانه های سنتی و اقامتگاه های بومی نیز در روستا و اطراف آن وجود دارد که اقامت و بازدید را برای گردشگران تسهیل می کند. بوژان با ترکیب طبیعت زیبا معماری پلکانی و دسترسی آسان یکی از بهترین گزینه ها برای یک روز طبیعت گردی در اطراف نیشابور و دیزباد است.

دهکده چوبی در نیشابور

دهکده چوبی نیشابور یک مجموعه فرهنگی و گردشگری منحصربه فرد است که در فاصله حدود ۱۵ کیلومتری شرق نیشابور و در نزدیکی روستای محمدآباد آقازاده قرار دارد. این دهکده حاصل خلاقیت و همت یک فرد نیکوکار به نام مهندس مجتهدی است که با الهام از معماری سنتی و با استفاده از چوب مجموعه ای از بناهای دیدنی را خلق کرده است. شاخص ترین بنای این دهکده مسجد چوبی است که اولین مسجد تمام چوبی جهان محسوب می شود و در برابر زلزله مقاوم است. علاوه بر مسجد در این دهکده بناهای چوبی دیگری نیز وجود دارد از جمله موزه چوبی کتابخانه چوبی رستوران چوبی نانوایی چوبی و آلاچیق های متعدد. تمام سازه ها و حتی بسیاری از وسایل داخلی این بناها از چوب ساخته شده اند که فضایی گرم و دلنشین ایجاد کرده است. اطراف دهکده نیز فضای سبز و باغ های زیبایی وجود دارد که برای پیاده روی و استراحت مناسب است. دهکده چوبی نمادی از هنر معماری پایدار و تلفیق سنت و نوآوری است. بازدید از این مجموعه فرصتی برای آشنایی با یک ایده خلاقانه و دیدن سازه هایی است که با مصالحی طبیعی و به شیوه ای متفاوت ساخته شده اند. این دهکده مقصدی مناسب برای تمام اعضای خانواده است و می تواند تجربه ای فرهنگی و هنری را در کنار طبیعت گردی در منطقه نیشابور ارائه دهد.

دسترسی به روستای پلکانی دیزباد

دسترسی به روستای دیزباد که به دلیل موقعیت کوهستانی خود در دامنه های بینالود قرار دارد از دو مسیر اصلی امکان پذیر است: از سمت مشهد و از سمت نیشابور. اگر مبدأ سفر شما شهر مشهد باشد باید وارد جاده مشهد به نیشابور شوید. فاصله مشهد تا دیزباد حدود ۷۵ کیلومتر است. پس از طی مسافتی در حدود ۶۲ کیلومتر در جاده نیشابور به منطقه رباط فخر داوود خواهید رسید. در این نقطه باید از جاده اصلی خارج شده و به سمت راست بپیچید. تابلوی راهنما شما را به سمت دیزباد هدایت خواهد کرد. حدود ۱۳ کیلومتر دیگر را در جاده ای فرعی و کوهستانی طی خواهید کرد تا به روستا برسید. در طول این مسیر فرعی اولین نشانه های نزدیک شدن به دیزباد توربین های بادی بزرگی هستند که بر فراز تپه ها نصب شده اند و منظره ای خاص ایجاد کرده اند. مسیر کوهستانی منتهی به دیزباد هرچند زیباست اما دارای پیچ و خم های زیادی است و در برخی قسمت ها ممکن است نیاز به احتیاط بیشتری در رانندگی داشته باشد. اگر مبدأ سفرتان شهر نیشابور باشد فاصله تا دیزباد کمتر و در حدود ۷۰ کیلومتر است. باید از نیشابور به سمت مشهد حرکت کنید و قبل از رسیدن به رباط فخر داوود به سمت چپ بپیچید و وارد جاده دیزباد شوید. وضعیت جاده تا ورودی جاده فرعی آسفالت است اما ۱۳ کیلومتر پایانی جاده ای کوهستانی است. با توجه به موقعیت کوهستانی روستا در فصول سرد سال و هنگام بارش برف یا باران ممکن است مسیر دسترسی دشوار شود بنابراین توصیه می شود قبل از سفر از وضعیت آب و هوا و جاده اطلاع کسب کنید.

بهترین فصل سفر به دیزباد نیشابور

روستای دیزباد در هر فصلی زیبایی های خاص خود را دارد اما به طور کلی بهترین زمان برای سفر به این روستای ییلاقی و پلکانی فصول بهار و تابستان است. در فصل بهار با آغاز رویش دوباره طبیعت دامنه های اطراف دیزباد سرسبز شده و باغ های میوه شکوفه می زنند. آب و هوای منطقه در این فصل بسیار مطبوع و دلپذیر است و برای پیاده روی و گشت و گذار در طبیعت ایده آل است. صدای پرندگان و عطر شکوفه ها فضای روستا را پر می کند. با شروع فصل تابستان دمای هوا در دیزباد به مراتب خنک تر از شهرهای اطراف مانند مشهد و نیشابور است. ارتفاع ۲۰۰۰ متری روستا باعث می شود تا در گرم ترین روزهای سال نیز هوایی معتدل و خنک در آن جریان داشته باشد. در این فصل باغ های میوه دیزباد پر از محصولاتی نظیر آلبالو و گیلاس می شوند و برداشت میوه یکی از فعالیت های اصلی اهالی است. بسیاری از ساکنانی که برای زمستان به شهرها رفته بودند در این فصل به روستا باز می گردند و جمعیت روستا افزایش می یابد که خود به سرزندگی و پویایی آن می افزاید. پاییز نیز با رنگ های زیبا و هوای خنک خود می تواند زمان مناسبی برای سفر باشد به خصوص برای علاقه مندان به عکاسی از طبیعت پاییزی. اما در زمستان به دلیل بارش برف و سرمای هوا دسترسی به روستا ممکن است دشوار شده و بسیاری از فعالیت های گردشگری محدود شوند. بنابراین اگر به دنبال تجربه کامل از طبیعت سرسبز آب و هوای دلپذیر و فعالیت های روستایی دیزباد هستید بهار و تابستان بهترین انتخاب ها هستند.

امکانات روستای دیزباد

با توجه به شهرت روزافزون روستای دیزباد به عنوان یک مقصد گردشگری طبیعی و فرهنگی امکانات رفاهی و خدماتی نیز در این روستا و اطراف آن برای پذیرایی از بازدیدکنندگان فراهم شده است. برای اقامت گزینه هایی نظیر اقامتگاه های بومی و خانه های محلی وجود دارد که فرصت تجربه زندگی روستایی و آشنایی نزدیک با فرهنگ مردم منطقه را فراهم می کنند. این اقامتگاه ها معمولاً امکانات اولیه و فضای سنتی دارند. در زمینه غذا و پذیرایی باغ رستوران های محلی در روستا و در مسیرهای منتهی به آن فعالیت می کنند که انواع غذاهای محلی و سنتی را با استفاده از محصولات تازه منطقه سرو می کنند. نشستن در فضای باز این رستوران ها با چشم انداز باغ ها و طبیعت کوهستان تجربه ای لذت بخش است. علاوه بر این در نقاط مختلف روستا و در مسیرهای پیاده روی آلاچیق ها و فضاهایی برای استراحت و پیک نیک تعبیه شده است. سرویس های بهداشتی عمومی نیز در دسترس گردشگران قرار دارد. نکته مهم در مورد امکانات دیزباد همخوانی آن ها با رویکرد زیست محیطی مردم روستا است. قوانین و محدودیت هایی برای حفظ طبیعت بکر منطقه توسط اهالی وضع شده است که گردشگران موظف به رعایت آن ها هستند از جمله ممنوعیت ریختن زباله کندن گیاهان و شکار حیوانات. این قوانین نشان از تعهد مردم به حفظ پاکیزگی و زیبایی محیط زندگی خود دارد. وجود این امکانات سفر به دیزباد را برای گردشگران آسان تر و دلپذیرتر کرده و امکان اقامت و بهره مندی از طبیعت و فرهنگ منطقه را فراهم می آورد.

زندگی و فرهنگ مردم دیزباد

زندگی و فرهنگ مردم روستای دیزباد نمونه ای برجسته از همزیستی مسالمت آمیز انسان و طبیعت و اهمیت دادن به دانش و پیشرفت است. مردم دیزباد که اغلب به زبان فارسی با گویش محلی صحبت می کنند دارای فرهنگی غنی و ریشه دار هستند. یکی از ویژگی های بارز فرهنگی این روستا نرخ سواد بسیار بالا و اهمیت دادن به آموزش است که در بخش های بعدی به تفصیل به آن پرداخته می شود. این سطح از آگاهی در رویکرد آن ها نسبت به مسائل مختلف از جمله حفاظت از محیط زیست نمود یافته است. زندگی در دیزباد به شدت با طبیعت و فصول سال گره خورده است. فعالیت های روزمره به ویژه کشاورزی و باغداری تحت تأثیر چرخه طبیعی قرار دارند. همکاری و همیاری در میان اهالی به خصوص در امور مربوط به باغداری و نگهداری از روستا بخشی از فرهنگ مردم دیزباد است. بسیاری از اهالی که در شهرهای دیگر سکونت دارند در فصول گرم سال به روستا باز می گردند تا به باغ های خود رسیدگی کنند و این بازگشت فصلی باعث زنده نگه داشتن پیوند آن ها با زادگاه و تقویت روابط اجتماعی می شود. احترام به بزرگترها حفظ سنت ها در کنار پذیرش نوآوری و دغدغه نسبت به آینده روستا و محیط زیست از دیگر ابعاد فرهنگ مردم این منطقه است. این فرهنگ پویا و آگاهانه دیزباد را نه تنها به یک مقصد گردشگری زیبا بلکه به نمونه ای موفق از توسعه روستایی بر پایه توانمندی های محلی تبدیل کرده است.

شغل مردم روستای دیزباد

شغل اصلی و مهم ترین فعالیت اقتصادی مردم روستای دیزباد به طور سنتی و امروزه نیز باغداری است. موقعیت کوهستانی و وجود منابع آب فراوان از چشمه ها شرایط بسیار مناسبی را برای کشت انواع درختان میوه فراهم کرده است. محصولات اصلی باغ های دیزباد شامل آلبالو گیلاس سیب گلابی و گردو است که در این میان آلبالو و گیلاس شهرت بیشتری دارند. باغداری در دیزباد تنها یک منبع درآمد نیست بلکه بخشی از هویت و سبک زندگی مردم است. بسیاری از اهالی حتی اگر در شهرهای دیگر مشاغل دیگری داشته باشند همچنان باغ های خود در دیزباد را حفظ کرده و در فصول برداشت محصول به روستا باز می گردند. این فعالیت فصلی فرصتی برای دور هم جمع شدن خانواده ها و احیای سنت های مربوط به برداشت محصول است. مردم دیزباد در باغداری از روش های سنتی و مدرن به صورت ترکیبی استفاده می کنند و به دلیل توجه به کیفیت و ارگانیک بودن محصولات توانسته اند در زمینه صادرات نیز موفق عمل کنند. گفته می شود محصولات باغی دیزباد به ویژه آلبالو و گیلاس به کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس نیز صادر می شود که نشان از کیفیت بالای آن ها دارد. علاوه بر باغداری برخی از اهالی به دامداری سنتی در مقیاس کوچک تولید محصولات لبنی محلی و همچنین فعالیت های مرتبط با گردشگری نظیر اداره اقامتگاه های بومی و رستوران های محلی نیز مشغول هستند. اما باغداری همچنان ستون فقرات اقتصاد روستایی دیزباد محسوب می شود.

آداب و رسوم مردم دیزباد

مردم روستای دیزباد دارای آداب و رسوم خاص خود هستند که ریشه در فرهنگ غنی منطقه خراسان و سبک زندگی کوهستانی آن ها دارد. بسیاری از این آداب و رسوم با چرخه فصلی کشاورزی و باغداری گره خورده است. به عنوان مثال مراسم مربوط به کاشت داشت و برداشت محصولات به ویژه میوه هایی مانند آلبالو و گیلاس با همکاری و همیاری اهالی برگزار می شود. در زمان برداشت محصول بسیاری از خانواده ها به صورت جمعی در باغ ها کار می کنند و این فرصتی برای تعاملات اجتماعی و تقویت پیوندهای خانوادگی و همسایگی است. مهمان نوازی یکی از ویژگی های بارز مردم دیزباد است و آن ها با روی باز از مهمانان و گردشگران پذیرایی می کنند. احترام به بزرگترها و ریش سفیدان در جامعه دیزباد جایگاه ویژه ای دارد و در تصمیم گیری های محلی نقش مؤثری ایفا می کنند. برگزاری مراسم مذهبی و ملی نیز در دیزباد با شکوه خاصی انجام می شود و مردم به حفظ سنت های دینی و فرهنگی خود پایبند هستند. پوشش محلی به خصوص در میان زنان مسن تر همچنان دیده می شود که بخشی از هویت فرهنگی آن هاست. داستان ها و افسانه های محلی که سینه به سینه منتقل شده اند بخشی از فرهنگ شفاهی دیزباد را تشکیل می دهند. همچنین با توجه به اهمیت محیط زیست در این روستا آداب و رسوم خاصی مرتبط با حفاظت از منابع طبیعی مانند استفاده بهینه از آب و مدیریت پسماند در میان اهالی رواج دارد و از سنین پایین به کودکان آموزش داده می شود. این آداب و رسوم زندگی در دیزباد را سرشار از معنا و پیوند با گذشته و طبیعت کرده است.

علاقه مردم دیزباد به محیط زیست

یکی از برجسته ترین و تحسین برانگیزترین ویژگی های مردم روستای دیزباد علاقه عمیق و تعهد بی نظیر آن ها به حفاظت از محیط زیست است. این دغدغه زیست محیطی تنها یک شعار نیست بلکه بخشی جدایی ناپذیر از سبک زندگی و فرهنگ آن ها محسوب می شود و به صورت عملی در مدیریت روستا و تعامل با طبیعت نمود یافته است. مردم دیزباد با درک اهمیت منابع طبیعی برای بقا و رفاه خود قوانین و مقررات سخت گیرانه ای را برای حفاظت از محیط زیست وضع کرده اند که توسط خود اهالی اجرا می شود. این قوانین شامل ممنوعیت مطلق ریختن زباله در طبیعت ممنوعیت کندن گیاهان دارویی و وحشی ممنوعیت شکار و هرگونه آسیب رساندن به حیات وحش منطقه است. آن ها معتقدند که طبیعت امانتی است که باید سالم به نسل های آینده منتقل شود. نمادی که در روستا قرار داده شده و نقش DNA با لانه ای برای پرنده در بالای آن را نشان می دهد به خوبی این باور را منعکس می کند که حفاظت از محیط زیست در ژن و ذات مردم این روستا نهادینه شده است. آن ها با استفاده بهینه از منابع آب ترویج کشاورزی پایدار و ارگانیک و مدیریت صحیح پسماندها تلاش می کنند تا کمترین آسیب را به طبیعت وارد کنند. این رویکرد زیست محیطی آگاهانه دیزباد را به الگویی برای سایر مناطق کشور در زمینه توسعه پایدار و حفاظت از طبیعت تبدیل کرده و نقش مهمی در حفظ زیبایی ها و منابع طبیعی این روستای ییلاقی داشته است.

محصولات ارگانیک روستای دیزباد

با توجه به رویکرد زیست محیطی قوی و تأکید مردم دیزباد بر کشاورزی پایدار محصولات تولیدی این روستا اغلب به صورت ارگانیک یا با حداقل استفاده از مواد شیمیایی و آفت کش ها پرورش می یابند. اصلی ترین محصولات ارگانیک دیزباد شامل انواع میوه ها به ویژه آلبالو و گیلاس است که به دلیل کیفیت بالا و طعم بی نظیرشان شهرت دارند. این میوه ها در باغ هایی پرورش داده می شوند که از آب چشمه های منطقه آبیاری شده و با روش های طبیعی مدیریت می شوند. علاوه بر میوه های تابستانی محصولاتی نظیر سیب گلابی گردو و بادام نیز در باغ های دیزباد به عمل می آیند و به صورت ارگانیک تولید می شوند. در فصول مختلف سال می توان از محصولات فصلی دیگر نظیر انواع سبزیجات و صیفی جات محلی نیز بهره مند شد که اغلب به صورت خانگی و با رعایت اصول کشاورزی سالم کشت می شوند. گیاهان دارویی و معطر که در دامنه های اطراف روستا می رویند نیز بخشی از محصولات طبیعی منطقه هستند که توسط اهالی جمع آوری و استفاده یا عرضه می شوند. تولید محصولات لبنی محلی نظیر ماست و پنیر از شیر دام هایی که در مراتع اطراف چرا می کنند نیز از دیگر فعالیت های اقتصادی دیزباد است که با توجه به شرایط طبیعی منطقه می توان انتظار داشت که این محصولات نیز تا حد زیادی سالم و طبیعی باشند. خرید محصولات ارگانیک و محلی دیزباد علاوه بر حمایت از اقتصاد روستا فرصتی برای بهره مندی از طعم واقعی و کیفیت بالای محصولات طبیعی را فراهم می آورد.

روستای دیزباد بی سواد ندارد

یکی از افتخارات بزرگ و ویژگی های منحصربه فرد روستای دیزباد نرخ بی سوادی نزدیک به صفر در میان اهالی آن است. این دستاورد بزرگ ریشه در اهمیت دادن عمیق مردم دیزباد به آموزش و پرورش از گذشته های دور دارد. مدرسه روستا که از سال ۱۳۱۲ فعالیت خود را آغاز کرده نقش محوری در ارتقاء سطح سواد و آگاهی در این منطقه داشته است. اهالی دیزباد با درک این حقیقت که دانش کلید پیشرفت و توسعه است همواره برای فراهم کردن امکان تحصیل برای فرزندان خود تلاش کرده اند. این تلاش ها منجر به تربیت نسلی آگاه و تحصیل کرده شده که بسیاری از آن ها در رشته های مختلف علمی و تخصصی به مدارج بالا دست یافته اند و در داخل و خارج از کشور مشغول به فعالیت هستند. این سطح از سواد و آگاهی نه تنها در موفقیت های فردی اهالی نمود یافته بلکه در مدیریت جمعی روستا و رویکردهای پیشرو آن ها در زمینه های مختلف از جمله حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار نیز نقش بسزایی داشته است. تصمیم گیری های جمعی و اجرای قوانین محلی در دیزباد بر پایه آگاهی و مشارکت عمومی استوار است و همین امر باعث شده تا این روستا به نمونه ای موفق از یک جامعه روستایی پیشرفته و خودگردان تبدیل شود. داستان موفقیت دیزباد در ریشه کن کردن بی سوادی گواه این است که با همت اراده و اهمیت دادن به آموزش می توان تحولات بزرگی را در جوامع کوچک نیز رقم زد و آینده ای روشن تر برای نسل های آینده ساخت.