جایی که «مامان» می داند زخم ها خوب می شوند

مستند «مامان» روایتی از زندگی ثریا نوروزی یکی از زنان این مرزوبوم است. ثریا با اصالت آذری در شهر تهران به دنیا می آید و بعدها با جوانی به اسم کاظم ازدواج می کند؛ در روزی که نمی داند خیلی زود جنگ می شود و شوهرش مثل پرنده ای که بی قرار شده باشد یک باره پرواز می کند و به همان جایی می رسد که صدام خیال دارد بال های ایران را بشکند! ثریا از جنگ متنفر است اما می داند که کاظم نباید در خانه بماند.

فیلم «مامان» محصول سال ۱۴۰۳ شمسی کاری از فرزند ثریا و کاظم یعنی علی محمد صادقی است. راوی نیز خود او است و وقتی قصه اش را گوش می دهیم بارها می شنویم که نقش های اصلی مستند را با همان مامان و بابا صدا می کند. همین رویه یعنی رویارویی با یک «خانواده» تأثیر عمیقی بر مخاطب می گذارد به دل می نشیند و ماجراها را پراحساس تر می کند؛ شاید چون مخاطب می تواند خانواده خود را فرایاد آورد و در آن موقعیت خیال کند.

 کنار پرنده وطن

ثریا و کاظم نمی خواهند اما شروع زندگی عاشقانه شان به جنگ پرتاپ می شود! کاظم هر بار که از جبهه برمی گردد بال هایش زخمی تر و دلش شکسته تر از قبل است اما می رود تا روزی که جنگ تمام شود. جنگ که تمام می شود کاظم نبرد دیگری را برای زیستن آغاز می کند. و اینجا ثریا است که در هجوم ناملایمتی ها با پرستاری از پرنده وطن و بچه های قد و نیم قدش امید را جرعه جرعه به زندگی به خانه کوچکشان می آورد.

 در لحظه ای از فیلم که مربوط به سال های نزدیک به جنگ است و کاظم در بیمارستان با رنج هایش شب را به صبح می رساند ثریا می گوید «دوستش دارم خودش هم می داند دوستش دارم» و این یعنی دوست داشتن در وسط ناخوشی ها نیز معنا دارد.

 در جایی دیگر کاظم روی تخت بیمارستان است با تنی که گرفتار دردهای خمپاره و سلاح شیمیایی است انگار مخاطب به یک ناامیدی مطلق ابدی چشم دوخته باشد اما همان لحظه می بینیم که باز هم ثریا تلفن را برمی دارد و روی گوش شوهرش کاظم می گذارد. آن طرف تلفن یکی از بچه هایش است مادر از او می خواهد با پدرش حرف بزند و این یعنی خانواده در سخت ترین روزهای خود باز هم خانواده است (حتی اگر پدر نتواند حرف بزند).

فیلم در لحظات دیگر سال هایی را نشان می دهد که مردِ خانه آسمانی شده است اما ثریا همچنان چراغ کوچک خانه را روشن نگاه داشته و هنوز هم سفره کوچکی در خانه پهن می کند که بهانه کنار هم نشستن باشد. مگر نه اینکه بعد از مرگ هم زندگی معنا دارد حتی اگر دردهای گذشته روی سینه آدم سنگینی کند؟

«مامان » کنار تو

مستند «مامان» در دل روایت خود از زندگی همسر یک جانباز و یک رنج خانوادگی به سراغ دغدغه تبعیض می رود. این فیلم نشان می دهد که جانباز دفاع مقدس کاظم صادقی و بچه هایش برخلاف تصور دست کم بخشی از جامعه زندگی مرفه و امتیازهای متعدد و رنگ به رنگ ندارند.

«مامان» نشان می دهد که همسر و بچه های کاظم صادقی مانند بسیاری دیگر از خانواده های جانباز هرروزه چه رنجی را تحمل می کنند. برخلاف تصورها بچه های این خانه سهمیۀ کنکور ندارند یا معشیت خانواده را جز کار و کوشش ثریا یعنی زن خانه هیچ کس دیگری تأمین نمی کند.

اولین نکته برای تماشای «مامان» که ۳۱ دقیقه زمان می برد و در دستۀ فیلم های کوتاه قرار می گیرد نوع مخاطب آن است. با توجه به صحنه های دل خراش فیلم مخصوصاً در بیمارستان و آرامستان بهتر است که افراد بزرگسال به دوراز بچه ها این فیلم را ببینند و حتی خوب است که اول فیلم این تذکر داده شود چون به نظر می رسد فارغ از کودکان ممکن است بزرگسالان هم تحمل دیدن این اثر را نداشته باشند.

نکته دومِ فیلم درباره راوی آن است. مخاطب موقع تماشای «مامان» پی می برد که این خانواده مورد بی مهری اطرافیانشان قرار گرفته اند. درواقع به جز سعید که رفیق گرمابه و گلستان کاظم است تا روزی که برای همیشه به آسمان پر بکشد و زخم هایش خوب شود هیچ کس در روزهای سخت یاریگر و غمخوارشان نبوده است.

 همین سعید که رفیق ناب و همراه همیشگی پدر بوده می توانست یک راوی ارزشمند باشد. فیلم می توانست از راویان دیگر حتی همان افرادی که منتقدند و احساس می کنند که همه افراد جانباز و خانواده هایشان سهمیه های تبعیض آمیز دارند دعوت و از صداهای مختلف استفاده کند.

 به هر روی «مامان» ارزش دیدن دارد و تلنگری است که بیینده از خود بپرسد آیا همین لحظه یکی از این «مامان ها» در نزدیکی اش نیست یکی از این «مامان ها» نیست که در هیاهوی روزها و اتفاقات پی درپی فراموش شده باشد؟

به گزارش سرگرمی برای همه «مامان» ازجمله فیلم های برگزیده در هجدهمین دوره سینما حقیقت (جشنواره فیلم مستند ایران) است که پس از اختتامیه جشنواره در ۴۲ شهر ایران به همراه دیگر آثار برگزیده به نمایش درآمد.

انتهای پیام