تپش قلب در اوایل بارداری و جنسیت

آیا تپش قلب جنین در اوایل بارداری با جنسیت مرتبط است؟

خیر باور عمومی مبنی بر ارتباط بین تپش قلب جنین در اوایل بارداری و جنسیت علمی نیست و هیچ مبنای پزشکی معتبری ندارد. اگرچه این ایده به طور گسترده ای در بین عموم مردم رواج دارد اما تحقیقات علمی متعددی نشان داده اند که هیچ ارتباط قابل توجهی بین تعداد ضربان قلب جنین و دختر یا پسر بودن او وجود ندارد. تپش قلب جنین یک شاخص حیاتی از سلامت جنین است و تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله سن حاملگی فعالیت جنین و سلامت مادر قرار می گیرد اما جنسیت جنین تاثیری بر تعداد ضربان قلب او ندارد.

به عبارت دیگر تصور اینکه ضربان قلب سریع تر نشان دهنده جنین دختر و ضربان قلب کندتر نشان دهنده جنین پسر است صرفا یک افسانه قدیمی است و نباید به عنوان روشی برای تعیین جنسیت جنین به آن استناد کرد. روش های علمی و دقیقی برای تعیین جنسیت جنین وجود دارد که در ادامه مقاله به آن ها خواهیم پرداخت.

تپش قلب جنین : یک شاخص حیاتی در دوران بارداری

تپش قلب جنین یکی از اولین نشانه های حیات و سلامت جنین در دوران بارداری است. شنیدن صدای ضربان قلب جنین برای اولین بار لحظه ای هیجان انگیز و اطمینان بخش برای والدین است. ضربان قلب جنین نه تنها نشان دهنده زنده بودن جنین است بلکه اطلاعات مهمی در مورد سلامت و وضعیت او در اختیار پزشکان قرار می دهد.

تشکیل قلب جنین در حدود هفته پنجم بارداری آغاز می شود و ضربان قلب معمولاً در هفته ششم بارداری با استفاده از سونوگرافی واژینال قابل تشخیص است. با پیشرفت بارداری تپش قلب جنین به طور مداوم توسط پزشک متخصص زنان و زایمان در طول معاینات منظم دوران بارداری مورد بررسی قرار می گیرد. نظارت بر ضربان قلب جنین یکی از جنبه های اساسی مراقبت های دوران بارداری است که به پزشکان کمک می کند تا از سلامت جنین اطمینان حاصل کرده و در صورت بروز هرگونه مشکل به موقع اقدامات لازم را انجام دهند.

محدوده طبیعی تپش قلب جنین در دوران بارداری

محدوده طبیعی تپش قلب جنین در طول دوران بارداری تغییر می کند و به سن حاملگی بستگی دارد. در اوایل بارداری یعنی در هفته های ۶ تا ۸ بارداری ضربان قلب جنین معمولاً بین ۱۱۰ تا ۱۸۰ ضربه در دقیقه است. با پیشرفت بارداری و رسیدن به هفته های ۹ تا ۱۰ تپش قلب جنین به تدریج افزایش یافته و به محدوده ۱۲۰ تا ۱۸۰ ضربه در دقیقه می رسد.

در نیمه دوم بارداری و در سه ماهه سوم محدوده طبیعی تپش قلب جنین معمولاً بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه است. البته لازم به ذکر است که این مقادیر محدوده میانگین هستند و تپش قلب جنین ممکن است در طول روز و تحت تاثیر عوامل مختلفی کمی بالاتر یا پایین تر از این محدوده باشد. به عنوان مثال در هنگام فعالیت جنین یا حرکت مادر ضربان قلب جنین ممکن است به طور موقت افزایش یابد.

عوامل موثر بر تپش قلب جنین

تپش قلب جنین تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد که برخی از آن ها طبیعی و برخی دیگر ممکن است نشان دهنده مشکل باشند. شناخت این عوامل به درک بهتر اهمیت تپش قلب جنین و تفسیر صحیح نتایج معاینات کمک می کند.

عوامل طبیعی موثر بر تپش قلب جنین :

• سن حاملگی : همانطور که گفته شد تپش قلب جنین با پیشرفت بارداری تغییر می کند. در اوایل بارداری ضربان قلب معمولاً سریع تر است و به تدریج با رسیدن به ترم کمی کاهش می یابد.
• فعالیت جنین : در هنگام فعالیت جنین و حرکات او تپش قلب ممکن است به طور موقت افزایش یابد. این افزایش طبیعی است و نشان دهنده واکنش سالم جنین به محرک ها است.
• وضعیت مادر : سلامت مادر و وضعیت جسمانی او می تواند بر تپش قلب جنین تاثیر بگذارد. به عنوان مثال افزایش دمای بدن مادر یا استرس و اضطراب او ممکن است باعث افزایش موقت ضربان قلب جنین شود.

عوامل غیرطبیعی موثر بر تپش قلب جنین :

• مشکلات جفت : جفت وظیفه تامین اکسیژن و مواد غذایی جنین را بر عهده دارد. اختلال در عملکرد جفت یا مشکلات مربوط به آن می تواند باعث کاهش اکسیژن رسانی به جنین و در نتیجه تغییر در تپش قلب او شود.
• مشکلات بند ناف : بند ناف ارتباط بین مادر و جنین را برقرار می کند. پیچ خوردگی بند ناف یا فشار بر بند ناف می تواند جریان خون به جنین را مختل کرده و منجر به تغییرات غیرطبیعی در تپش قلب شود.
• عفونت ها : عفونت های مادر در دوران بارداری به ویژه عفونت های تب دار می توانند بر تپش قلب جنین تاثیر بگذارند و باعث افزایش ضربان قلب او شوند.
• بیماری های زمینه ای مادر : برخی از بیماری های زمینه ای مادر مانند دیابت بارداری یا فشار خون بالا می توانند بر سلامت جنین و تپش قلب او تاثیر بگذارند.
• داروها : مصرف برخی از داروها در دوران بارداری ممکن است بر تپش قلب جنین اثر بگذارد. بنابراین مصرف هرگونه دارو در دوران بارداری باید با نظر پزشک متخصص صورت گیرد.

تفسیر تپش قلب غیرطبیعی جنین و اقدامات لازم

تپش قلب غیرطبیعی جنین می تواند بسیار سریع (تاکی کاردی جنینی) یا بسیار کند (برادی کاردی جنینی) باشد و هر دو حالت می توانند نشان دهنده مشکل باشند. تشخیص و اقدامات لازم در صورت مشاهده تپش قلب غیرطبیعی جنین بسیار مهم است و باید توسط پزشک متخصص زنان و زایمان انجام شود.

تاکی کاردی جنینی (تپش قلب سریع جنین) :

تاکی کاردی جنینی به وضعیتی گفته می شود که تپش قلب جنین به طور مداوم بیشتر از ۱۸۰ ضربه در دقیقه باشد. علل احتمالی تاکی کاردی جنینی می تواند شامل موارد زیر باشد :

• عفونت مادر : به ویژه عفونت های تب دار
• کم آبی بدن مادر
• کم خونی مادر
• مصرف برخی داروها توسط مادر
• مشکلات جفت
• آریتمی قلبی جنین (به ندرت)

در صورت تشخیص تاکی کاردی جنینی پزشک متخصص اقدامات لازم را برای تعیین علت و درمان آن انجام خواهد داد. این اقدامات ممکن است شامل بررسی بیشتر مادر از نظر عفونت یا کم آبی بدن بررسی سوابق دارویی مادر و انجام سونوگرافی دقیق تر از جنین باشد. در برخی موارد ممکن است نیاز به مانیتورینگ مداوم تپش قلب جنین و اقدامات درمانی برای مادر و جنین باشد.

برادی کاردی جنینی (تپش قلب کند جنین) :

برادی کاردی جنینی به وضعیتی گفته می شود که تپش قلب جنین به طور مداوم کمتر از ۱۱۰ ضربه در دقیقه باشد. علل احتمالی برادی کاردی جنینی می تواند شامل موارد زیر باشد :

• مشکلات بند ناف : مانند پیچ خوردگی بند ناف یا فشار بر بند ناف
• مشکلات جفت : مانند نارسایی جفت
• فشار خون بالای مادر
• مصرف برخی داروها توسط مادر
• آریتمی قلبی جنین (به ندرت)
• هیپوکسی جنینی (کمبود اکسیژن جنین)

برادی کاردی جنینی معمولاً نگران کننده تر از تاکی کاردی جنینی است و ممکن است نشان دهنده مشکل جدی در سلامت جنین باشد. در صورت تشخیص برادی کاردی جنینی پزشک متخصص اقدامات فوری را برای تعیین علت و درمان آن انجام خواهد داد. این اقدامات ممکن است شامل تغییر وضعیت مادر تجویز اکسیژن به مادر توقف داروهای خاص مادر و در صورت لزوم ختم بارداری به صورت اورژانسی از طریق زایمان سزارین باشد.

روش های دقیق تعیین جنسیت جنین

همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد تپش قلب جنین روشی غیرقابل اعتماد برای تعیین جنسیت او است. خوشبختانه روش های علمی و دقیقی برای تعیین جنسیت جنین وجود دارد که با دقت بالا می توانند جنسیت نوزاد را مشخص کنند. این روش ها معمولاً در سه ماهه دوم بارداری قابل انجام هستند.

روش های دقیق تعیین جنسیت جنین :

• سونوگرافی : سونوگرافی یکی از رایج ترین و غیرتهاجمی ترین روش های تعیین جنسیت جنین است. در سونوگرافی پزشک متخصص با استفاده از امواج صوتی تصاویری از جنین را بر روی صفحه مانیتور مشاهده می کند. معمولاً در هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری اندام های جنسی جنین به اندازه کافی رشد کرده اند که بتوان جنسیت او را با دقت بالا (حدود ۹۵ تا ۹۹ درصد) از طریق سونوگرافی تشخیص داد. دقت سونوگرافی برای تعیین جنسیت جنین به مهارت سونوگرافیست وضعیت قرارگیری جنین و سن حاملگی بستگی دارد.
• آمنیوسنتز : آمنیوسنتز یک روش تهاجمی است که در آن مقداری از مایع آمنیوتیک اطراف جنین با استفاده از یک سوزن نازک از طریق شکم مادر برداشته می شود. مایع آمنیوتیک حاوی سلول های جنینی است که می توان کروموزوم های جنین را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار داد. آمنیوسنتز معمولاً برای تشخیص ناهنجاری های کروموزومی جنین مانند سندرم داون انجام می شود اما به طور همزمان می توان جنسیت جنین را نیز با دقت ۱۰۰ درصد مشخص کرد. آمنیوسنتز معمولاً در هفته های ۱۵ تا ۲۰ بارداری انجام می شود و دارای ریسک کمی از سقط جنین (حدود ۰.۵ تا ۱ درصد) است. به دلیل این ریسک آمنیوسنتز معمولاً فقط در مواردی که اندیکاسیون پزشکی وجود دارد انجام می شود و به عنوان یک روش روتین برای تعیین جنسیت جنین توصیه نمی شود.
• نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) : نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) روش تهاجمی دیگری است که در آن نمونه ای از بافت جفت (پرزهای کوریونی) از طریق دهانه رحم یا شکم مادر برداشته می شود. پرزهای کوریونی دارای سلول های جنینی هستند که می توان کروموزوم های جنین را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار داد. CVS نیز مانند آمنیوسنتز برای تشخیص ناهنجاری های کروموزومی جنین استفاده می شود و به طور همزمان می تواند جنسیت جنین را با دقت ۱۰۰ درصد مشخص کند. CVS معمولاً در هفته های ۱۰ تا ۱۳ بارداری انجام می شود و نسبت به آمنیوسنتز ریسک سقط جنین کمی بالاتری دارد (حدود ۱ تا ۲ درصد). به همین دلیل CVS نیز معمولاً فقط در مواردی که اندیکاسیون پزشکی وجود دارد انجام می شود و به عنوان یک روش روتین برای تعیین جنسیت جنین توصیه نمی شود.
• آزمایش خون غیرتهاجمی قبل از تولد (NIPT) : آزمایش خون غیرتهاجمی قبل از تولد (NIPT) یک روش غیرتهاجمی و بسیار دقیق برای تعیین جنسیت جنین و تشخیص برخی از ناهنجاری های کروموزومی است. در این روش نمونه خون مادر گرفته می شود و DNA جنینی که به مقدار کم در خون مادر وجود دارد مورد بررسی قرار می گیرد. NIPT می تواند جنسیت جنین را از هفته ۱۰ بارداری با دقت بیش از ۹۹ درصد مشخص کند. NIPT یک روش بسیار ایمن است و هیچ خطری برای مادر و جنین ندارد. NIPT به دلیل دقت بالا و غیرتهاجمی بودن به تدریج در حال تبدیل شدن به یک روش رایج برای تعیین جنسیت جنین و غربالگری ناهنجاری های کروموزومی است.

راهکارهای خانگی برای حفظ سلامت قلب جنین

اگرچه تپش قلب جنین به طور مستقیم قابل کنترل نیست اما مادر می تواند با رعایت راهکارهای خانگی و توصیه های پزشکی به حفظ سلامت قلب جنین و بهبود وضعیت عمومی بارداری کمک کند.

راهکارهای خانگی برای حفظ سلامت قلب جنین :

• تغذیه سالم و متعادل : مصرف غذاهای سالم و مغذی در دوران بارداری برای سلامت مادر و جنین بسیار مهم است. توصیه می شود در دوران بارداری از رژیم غذایی سرشار از میوه ها سبزیجات غلات کامل پروتئین های بدون چربی و لبنیات کم چرب استفاده شود. همچنین مصرف اسید فولیک قبل و در اوایل بارداری برای پیشگیری از نقایص لوله عصبی جنین و بهبود سلامت قلب جنین توصیه می شود.
• مصرف کافی مایعات : کم آبی بدن مادر می تواند بر سلامت جنین تاثیر منفی بگذارد. در دوران بارداری توصیه می شود روزانه حداقل ۸ تا ۱۰ لیوان آب نوشیده شود. همچنین مصرف آب میوه های طبیعی و سوپ نیز می تواند به تامین آب بدن کمک کند.
• استراحت کافی : استراحت کافی و خواب منظم برای سلامت مادر و جنین ضروری است. در دوران بارداری توصیه می شود روزانه ۷ تا ۹ ساعت خواب داشته باشید. همچنین استراحت در طول روز و اجتناب از فعالیت های سنگین نیز می تواند به حفظ سلامت بارداری کمک کند.
• ورزش منظم و سبک : ورزش منظم و سبک در دوران بارداری با تایید پزشک متخصص می تواند به بهبود گردش خون مادر و جنین کاهش استرس و حفظ وزن مناسب کمک کند. پیاده روی شنا یوگا و ورزش های هوازی سبک از جمله ورزش های مناسب برای دوران بارداری هستند.
• اجتناب از استرس و اضطراب : استرس و اضطراب در دوران بارداری می تواند بر سلامت مادر و جنین تاثیر منفی بگذارد. توصیه می شود در دوران بارداری از عوامل استرس زا دوری کرده و روش های مدیریت استرس مانند مدیتیشن یوگا و تنفس عمیق را تمرین کنید.
• اجتناب از مصرف دخانیات الکل و مواد مخدر : مصرف دخانیات الکل و مواد مخدر در دوران بارداری برای سلامت جنین بسیار خطرناک است و می تواند منجر به مشکلات جدی در رشد و تکامل جنین و افزایش خطر سقط جنین زایمان زودرس و نقایص مادرزادی شود. توصیه می شود در دوران بارداری به طور کامل از مصرف این مواد اجتناب شود.
• معاینات منظم دوران بارداری : معاینات منظم دوران بارداری و مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان در فواصل زمانی توصیه شده برای اطمینان از سلامت مادر و جنین و تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی بسیار مهم است. در طول معاینات دوران بارداری تپش قلب جنین به طور منظم مورد بررسی قرار می گیرد و در صورت وجود هرگونه نگرانی اقدامات لازم انجام خواهد شد.

نتیجه گیری

در این مقاله به بررسی موضوع تپش قلب جنین در اوایل بارداری و ارتباط آن با جنسیت پرداختیم. همانطور که گفته شد باور عمومی مبنی بر ارتباط بین تپش قلب جنین و جنسیت هیچ مبنای علمی ندارد و تپش قلب جنین نمی تواند به عنوان روشی برای تعیین جنسیت او مورد استفاده قرار گیرد. تپش قلب جنین یک شاخص حیاتی از سلامت جنین است و تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد اما جنسیت جنین تاثیری بر تعداد ضربان قلب او ندارد.

برای تعیین جنسیت جنین روش های علمی و دقیقی مانند سونوگرافی آمنیوسنتز CVS و NIPT وجود دارد که با دقت بالا می توانند جنسیت نوزاد را مشخص کنند. مراقبت های دوران بارداری تغذیه سالم استراحت کافی ورزش منظم و اجتناب از عوامل خطر می تواند به حفظ سلامت قلب جنین و بهبود وضعیت عمومی بارداری کمک کند. معاینات منظم دوران بارداری و مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان در فواصل زمانی توصیه شده برای اطمینان از سلامت مادر و جنین و تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی بسیار مهم است.

پرسش و پاسخ های متداول

سوال ۱ : آیا واقعاً هیچ ارتباطی بین تپش قلب جنین و جنسیت وجود ندارد؟

پاسخ : خیر هیچ ارتباط علمی و معتبری بین تپش قلب جنین و جنسیت وجود ندارد. این باور صرفاً یک افسانه قدیمی است و تحقیقات علمی متعددی آن را رد کرده اند. تپش قلب جنین یک شاخص فیزیولوژیک است که تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله سن حاملگی فعالیت جنین و سلامت مادر قرار می گیرد و جنسیت جنین تاثیری بر آن ندارد.

سوال ۲ : بهترین زمان برای تعیین جنسیت جنین از طریق سونوگرافی چه زمانی است؟

پاسخ : بهترین زمان برای تعیین جنسیت جنین از طریق سونوگرافی معمولاً هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری است. در این زمان اندام های جنسی جنین به اندازه کافی رشد کرده اند که بتوان جنسیت او را با دقت بالا از طریق سونوگرافی تشخیص داد. البته دقت سونوگرافی به مهارت سونوگرافیست و وضعیت قرارگیری جنین نیز بستگی دارد.

سوال ۳ : آیا تپش قلب غیرطبیعی جنین همیشه نشان دهنده مشکل جدی است؟

پاسخ : تپش قلب غیرطبیعی جنین (چه بسیار سریع و چه بسیار کند) می تواند نشان دهنده مشکل باشد و نیاز به بررسی بیشتر توسط پزشک متخصص زنان و زایمان دارد. با این حال در برخی موارد تغییرات موقت در تپش قلب جنین ممکن است طبیعی باشد و ناشی از فعالیت جنین یا وضعیت مادر باشد. در هر صورت در صورت مشاهده تپش قلب غیرطبیعی جنین پیگیری و مشاوره با پزشک متخصص ضروری است.

توصیه پایانی :

در صورت داشتن هرگونه سوال یا نگرانی در مورد تپش قلب جنین یا جنسیت او بهترین اقدام مشورت با پزشک متخصص زنان و زایمان است. پزشک متخصص با بررسی دقیق وضعیت شما و جنین می تواند اطلاعات دقیق و معتبری در اختیار شما قرار داده و راهنمایی های لازم را ارائه دهد. مراقبت های دوران بارداری تحت نظر پزشک متخصص کلید بارداری سالم و تولد نوزاد سالم است.

 

منبع مقاله: شرکت نیکان فارمد مهر