تنها پستاندار خونسرد جهان که شبیه خزندگان شده
غزال زیاری: یکی از اولین نکاتی که همه ما در ابتدا درباره حیوانات آموخته‌ایم، تفاوت بین خونگرم و خونسرد بودن آنهاست. خزندگان از آنجا که خونسرد هستند برای گرم شدن باید در معرض نور خورشید قرار بگیرند؛ اما پستانداران، از جمله پستاندارانی که در دریا زندگی می‌کنند، برای حفظ دمای داخلی بدنشان در حالت ثابت، باید به شکل منظم غذا بخورند تا انرژی لازم را کسب کنند.
با این حال یک پستاندار که در یک جزیره مدیترانه‌ای فقیر از نظر منابع طبیعی، گرفتار شده بود، در یک شرایط خارق‌العاده و عجیب، با تغییر هنجارها، تبدیل به تنها پستاندار خونسرد دنیا شد.
یک گونه بز منقرض شده به نام Myotragus balearicus روزگاری در سرزمینی سکونت داشت که جزایر بالئاری را اسپانیا را به سرزمین اصلی اروپا متصل می‌کرد. این بز در این سرزمین ماند و زمانی که جزایر بالئاری در دریا محاصره شد، این بز باستانی خود را در جایی یافت که در حال حاضر جزیره مایورکا نام دارد.
تغییرات ظاهری این گونه بز
این گونه بز با قد ۴۵ سانتی‌متری‌اش برای زنده ماندن، تن به یک سری تغییرات مورفولوژیک داد که منجر به کوتاه‌تر شدن اندام‌ها، کوچک‌تر شدن اندازه مغز و اندام‌های حسی‌اش شد. این بزها به علاوه اولین حیواناتی هستند که با ساختارهای استخوانی مشابه با خزندگان کشف شده‌اند.
خزندگان رشد بسیار آهسته‌ای دارند و حتی با مدنظر قرار دادن میزان در دسترس بودن منابع، قادر به کنترل یا متوقف کردن کامل روند رشدشان هستند. کند شدن یا توقف دوره‌ای سرعت رشد، نشانه‌های آشکاری را در استخوان‌های این گونه از جانوران از خود به جای می‌گذارد.
با بررسی بافت‌شناسی استخوان‌های گونه بز منقرض شده، محققان به این نتیجه رسیدند که این بافت‌ها، قبلا فقط در خزندگان گرماگیر یافت می‌شدند. اعضای تیم تحقیقاتی، استخوان‌های این گونه بز را با استخوان‌های کروکدیل مقایسه کرده و شباهت‌های حیرت‌انگیزی یافتند که از جمله آنها می‌توان به توانایی انعطاف‌پذیری و کنترل میزان رشد استخوان‌ها و کند کردن و حتی توقف آن اشاره کرد. این گونه بز، در عین حال بسیار دیر و در سن ۱۲ سالگی به بلوغ رسیده بود. نکته جالب توجه اینجاست که طبق دستورالعمل دامپزشکی MSD، یک گونه معمولی بز قبل از نه ماهی به سن بلوغ و بارداری جنسی می‌رسد.
بیشتر بخوانید:
تحقیقات در عین حال نشان داد که این بزها، سبک زندگی به مراتب کندتری نسبت به گونه‌های معمولی بزهای مدرن داشته‌اند. آنها به جای دویدن و پریدن از روی صخره‌های جزیره، ترجیح می‌دادند تا زمان بیشتری را در زیر تابش آفتاب دراز بکشند و خیلی آهسته‌تر حرکت می‌کردند.
میک کولر و سالوادور مویا سولا، در نتیجه تحقیقات‌شان که در سال ۲۰۰۹ در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شد نوشتند:« نه تنها ظرفیت‌های هوازی و ویژگی‌های رفتاری در گونه Myotragus کاهش یافته بود، بلکه نرخ رشد و نیازهای متابولیک نیز در این بز به شکلی انعطاف‌پذیر با شرایط هماهنگ شده و این گونه بز شرایطی شبیه به خزندگان گرمازا پیدا کرده بود.»
بررسی استخوان‌ها، به خودی خود باعث ایجاد بحث و جدل‌های فراوانی می‌شود. در گونه‌های خونسرد یا اکتوترم‌ها، استخوان‌ها معمولا از استخوان‌های لایه‌ای با رشدی آهسته ساخته می‌شوند؛ این درحالی است که استخوان‌های فیبرولاملار با رشد سریع که عمولا در گونه‌های خونگرم دیده می‌شوند، در گونه‌هایی مثل دایناسورها و پرندگان نیز دیده شده‌اند. محققان این نکته را در نظر دارند که ممکن است حالت سومی ، علاوه بر دو حالت کاملا خونگرم یا کاملا خونسرد بودن جانوران وجود داشته باشد.
بز کوتوله M. balearicus یک مدل تحقیقاتی فوق‌العاده به شمار می‌رود؛ چرا که در جزیره‌ای زندگی می‌کرده که در آنجا هیچ شکارچی طبیعی‌ای یافت نمی‌شده. در جزیره فقیر از منابع مایورکا، این بز ویژگی‌هایی شبیه به خزندگان پیدا کرد که به این گونه جانوری این امکان را داد تا برای ۵.۲ میلیون سال دوام بیاورد؛ تقریبا بیش از دوبرابر گونه‌های موجود در سرزمین اصلی.
اما به رغم برخورداری از این ویژگی‌ها، متاسفانه تنها گونه پستاندار خونسرد جهان، حدود ۳۰۰۰ سال پیش و با ورود انسان به جزیره مایورکا، نتوانست جان سالم به در ببرد و احتمالا کاهش گونه‌های گیاهی موردعلاقه این بز، باعث انقراض این گونه عجیب جانوری شده است.
منبع: iflscience
۵۸۵۸